Jak ubezpiecza się rolnik w KRUS - opinia prawna

Stan faktyczny

Mam zamiar nabyć 1 ha ziemi, po to, aby podlegać ubezpieczeniu społecznemu rolników (KRUS), a nie powszechnemu systemowi ubezpieczeń społecznych (ZUS). Kiedy można rozpocząć działalność gospodarczą, tak, aby nadal móc podlegać ubezpieczeniu rolników, bez konieczności ubezpieczenia się w ZUS-ie?

Opinia prawna

Zgodnie z artykułem 5 ustawy o powszechnym systemie ubezpieczenia społecznego (Dz. U. 1998 r., Nr 137, poz. 887), ubezpieczenie społeczne rolników regulują odrębne przepisy, czyli przede wszystkim ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. 1998 r., Nr 7, poz. 25).

Ubezpieczenie społeczne rolników dzieli się na dwie grupy:

1. ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie oraz

   

2. emerytalno - rentowe.

Ubezpieczeniom rolniczym można podlegać obowiązkowo lub na wniosek.

Zgodnie z art. 7 ustawy o ubezpieczeniu rolników, ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu podlega z mocy ustawy rolnik, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny, oraz jego domownik - jeżeli osoby te nie podlegają innemu ubezpieczeniu społecznemu i nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty.
Natomiast ubezpieczeniem wypadkowym, chorobowym i macierzyńskim na wniosek obejmuje się innego rolnika lub domownika, jeżeli działalność rolnicza stanowi stałe źródło jego utrzymania.

Obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu rolników podlegają rolnicy, których gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny oraz ich domownicy.
Ubezpieczeniem emerytalno-rentowym na wniosek obejmuje się:

1. innego rolnika lub domownika, który podlega ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu w pełnym zakresie, jeżeli złożono wniosek o objęcie go ubezpieczeniem emerytalno-rentowym, 

2. osobę, która podlegała ubezpieczeniu jako rolnik i zaprzestała prowadzenia działalności rolniczej, nie nabywając prawa do emerytury lub renty z ubezpieczenia, jeżeli podlegała ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 50 kwartałów, 

3. osobę pobierającą rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy jako rentę okresową. 

Proszę jednak zauważyć, że powyższemu ubezpieczeniu podlegać mogą wyłącznie rolnicy. W rozumieniu ustawy przez rolnika rozumie się pełnoletnią osobę fizyczną, zamieszkującą i prowadzącą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także osobę, która przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia,(artykuł 6). A zatem nie wystarczy samo posiadanie ziemi, konieczne jest także prowadzenie działalności rolniczej, które należy rozumieć jako osobiste kierowanie i zarządzanie gospodarstwem, stałe wykonywanie działalności noszącej znamiona działalności rolniczej. Stanowisko takie zajął między innymi Sąd Apelacyjny w Rzeszowie (wyrok z dnia 24 maja 1994 r.), stwierdzając, że „prowadzenie gospodarstwa rolnego, to wykonywanie czynności zarządzających dla osiągnięcia określonego celu w zakresie produkcji rolniczej, dla którego to konieczne - na ogół - jest fizyczne wykonywanie pracy. Sam fakt bycia współwłaścicielem bądź posiadaczem gospodarstwa rolnego nie jest równoznaczny z prowadzeniem działalności rolniczej, bez zaistnienia wyżej opisanych przesłanek.”

Jeżeli będzie Pan spełniał wyżej wymienione warunki, a więc będzie Pan prowadził gospodarstwo rolne i z tego tytułu będzie Pan podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników, to w razie podjęcia późniejszej działalności pozarolniczej, będzie Pan mógł pozostać nadal przy tym ubezpieczeniu, zamiast odprowadzać składki na ZUS. Mówi o tym artykuł 5a ustawy o ubezpieczeniu rolników.

Z uprawnienia tego może skorzystać jednak tylko ten rolnik, jego małżonek lub domownik, który przed podjęciem działalności pozarolniczej, podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu rolników nieprzerwanie, co najmniej 3 lata.

Regulacja ta musi być interpretowana ściśle, gdyż stanowi wyjątek od zasady, że osoby prowadzące działalność pozarolniczą podlegają powszechnemu systemowi ubezpieczeń społecznych - ZUS (artykuł 5 i 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o powszechnym systemie ubezpieczeń społecznych).

Zatem również w Pańskim przypadku objęcie rolniczym ubezpieczeniem społecznym z tytułu działalności pozarolniczej będzie mogło nastąpić jedynie wówczas, o ile wcześniej opłacał Pan obowiązkowe składki na rolnicze ubezpieczenie z tytułu działalności rolniczej przez okres 3 lat.

Należy zaznaczyć, iż nie jest możliwe objęcie ubezpieczeniem społecznym rolników (dokonanie wyboru ubezpieczenia) osoby, która prowadząc pozarolniczą działalność gospodarczą i podlegając z tego tytułu ubezpieczeniu w ZUS, weszła w posiadanie gospodarstwa rolnego.