Kary porządkowe nakładane na pracownika - opinia prawna
Stan faktyczny
Proszę mi wytłumaczyć jaka jest relacja pomiędzy karami porządkowymi jakie mogę jako pracodawca zastosować a odpowiedzialnością pracowników w sytuacji, kiedy dwóch z nich zepsuło obsługiwaną przy pracy maszynę. Jaka jest procedura żeby zapłacili mi odszkodowanie? czy możliwe jest odzyskanie pełnej kwoty naprawy maszyny? Czy jeżeli może się to wszystko odbyć w drodze ugody zamiast sądów to mam jakieś gwarancje prawne, że mi zapłacą? Jakie? (w regulaminie pracy zostało zawarte, że do rażącego naruszenia ustalonego w regulaminie porządku i dyscypliny pracy należy m.in. złe i niedbałe wykonywanie pracy, a był to powód zepsucia maszyny)
Relacja pomiędzy karami porządkowymi a odpowiedzialnością pracowników
Dwa rodzaje kar porządkowych: karę upomnienia i karę nagany może pracodawca stosować za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonego porządku, regulaminu pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów przeciwpożarowych.
Kara pieniężną z kolei można być wymierzona pracownikowi za nieprzestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy.
Jedno zdarzenie może być zarówno podstawą zastosowania kary pieniężnej (jeżeli zaistnieje któraś z sytuacji podanych wyżej)i równocześnie podstawą żądania od pracownika odszkodowania. Pracownik bowiem, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził pracodawcy szkodę, ponosi odpowiedzialność materialną względem pracodawcy.
W sytuacji zepsucia maszyny z powodu jakim jest złe i niedbałe wykonywanie pracy, będziemy mieć do czynienia z taką właśnie sytuacją. Pracodawca może wybrać czy chce oprócz nałożenia kary porządkowej, do czego ma prawo będzie żądał również od pracownika odszkodowania. Tak wiec, nałożenie na pracownika szkody nie wyłącza dochodzenia od niego odszkodowania.
Procedura dochodzenia odszkodowania?
Na pracodawcy, ciąży obowiązek wykazania okoliczności uzasadniających odpowiedzialność pracownika oraz wysokość powstałej szkody.
Pracodawca musi wykazać nie tylko, że szkoda rzeczywiście nastąpiła ale również określić jej wysokość. Dodatkowo jako, że odpowiedzialność pracowników za szkodę, o której tutaj mowa oparta jest na zasadzie winy to również należy winę pracownikowi udowodnić; czyli trzeba wykazać, że pracownik chciał wyrządzić szkodę i działał celowo albo przewidując możliwość jej popełnienia na to się godził (wina umyślna w ujęciu psychologicznym) albo przewidywał możliwość wyrządzenia szkody lecz tej szkody nie chciał i bezpodstawnie przypuszczał, że mimo niewłaściwego postępowania ona nie nastąpi.(wina nieumyślna w ujęciu psychologicznym) albo w ogóle nie przewidywał możliwości powstania szkody pomimo, że konkretnych okolicznościach danego wypadku, pracownik mógł albo tylko powinien był taką ewentualność przewidzieć (druga odmiana winy nieumyślnej).
Należy podkreślić, że pracownik może odpowiadać za szkodę tylko jeżeli w przy wypełnianiu obowiązków nie wykazał należytej staranności i rozsądku
Obowiązkiem pracodawcy jest także wykazanie, że pracownik wyrządził szkodę wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych, konkretne wskazanie których obowiązków i związku tych uchybień ze szkodą.
Odzyskanie pełnej kwoty odszkodowania (równej wartości szkody)
Istnieje kilka zasad odnoszących się do wysokości odszkodowania należnego pracodawcy za szkodę wyrządzoną przez pracownika wskutek niewykonania lub niewłaściwego wykonania obowiązków pracowniczych.
I. Pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda.
II. Jego odpowiedzialność pomniejszona zostaje o zakres w jakim pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do jej powstania albo zwiększenia.
III. Pracownik nie ponosi ryzyka związanego z działalnością pracodawcy, a w szczególności nie odpowiada za szkodę wynikłą w związku z działaniem w granicach dopuszczalnego ryzyka.
IV. W przypadku gdy pracownik przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych swoim nieumyślnym działaniem wyrządził szkodę- odszkodowanie nie może przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia pracownika z dnia wyrządzenia szkody.
V. Jeżeli pracownik umyślnie wyrządził szkodę, jest obowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości wraz z utraconymi przez pracodawcę korzyściami, bez ograniczeń wynikających z kwoty wynagrodzenia pracownika.
w wypadku, o którym wspomina Pan w stanie faktycznym będzie ważna jeszcze jedna kwestia:
VI. W razie wyrządzenia szkody przez kilku pracowników każdy z nich ponosi odpowiedzialność za część szkody stosownie do przyczynienia się do niej i stopnia winy. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie stopnia winy i przyczynienia się poszczególnych pracowników do powstania szkody, odpowiadają oni w częściach równych.
Gwarancje prawne dla wykonania ugody w kwestii odszkodowania zawartej pomiędzy pracodawcą a pracownikiem
W razie niewykonania takiej ugody przez pracownika w umówionym terminie, podlega ona wykonaniu w trybie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, po nadaniu jej klauzuli wykonalności przez sąd pracy.
Klauzula taka zostanie ugodzie nadana przez sąd pracy jeżeli nie będzie ona sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego. Ugoda wyposażona w taką klauzulę wykonalności uprawnia do egzekucji na takiej samej zasadzie, na jakiej uprawniałby do niej wyrok sądu zaopatrzony w taką klauzulę.
Opinia została sporządzona w oparciu o:
- Ustawę z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz. U. 1998 r., Nr 21, poz. 94 ze zmianami).
Michał Włodarczyk
Radca Prawny
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?