Od kiedy należy płacić alimenty w zmienionej przez sąd wysokości? - opinia prawna

Opinia prawna

Niniejsza opinia prawna została sporządzona na podstawie ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 r., nr 43 poz. 296 ze zmianami).

Z uwagi na skrótowo przedstawiony stan faktyczny, na wstępie niniejszej porady należy poczynić określone założenia, które stanowić będą jej podstawę. 

Jak wynika z przedstawionego stanu faktycznego, pomiędzy stronami toczy się postępowanie sądowe, w toku którego jedna ze stron została zobowiązana do przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny. Z dużym prawdopodobieństwem można stwierdzić, że pomiędzy stronami toczy się postępowanie rozwodowe, w toku którego zabezpieczono powództwo jednej ze stron o należne jej alimenty. 

Zabezpieczenie kwot poprzez zobowiązanie do przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny nastąpiło zapewne w toku postępowania zabezpieczającego, będącego postępowaniem „wpadkowym” w toku procesu sądowego. W postępowaniu zabezpieczającym sąd orzeka w drodze postanowień. Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że pierwsze postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia wydane zostało 9 kwietnia 2007 roku. Następnie postanowieniem z dnia 14 listopada tego samego roku, poprzednie postanowienie zostało zmienione w zakresie kwoty, którą zobowiązany powinien uiszczać tytułem przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny. Na postanowienie z dnia 14 listopada małżonka złożyła zażalenie.

Wykonalność postanowień sądu

W kwestii wykonalności wydanych przez sąd w toku postępowania postanowień obowiązuje zasada, iż są one wykonalne z dniem ich wydania, jeżeli były wydane na posiedzeniu jawnym, a strona nie zażądała ich uzasadnienia i doręczenia. Jeżeli postanowienia były wydane na posiedzeniu niejawnym – z dniem ich doręczenia stronie. Zasada ta wynika z treści art. 396 kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym sąd może wstrzymać wykonanie zaskarżonego postanowienia do czasu rozstrzygnięcia zażalenia, a postanowienie w tej sprawie może zapaść na posiedzeniu niejawnym. Innymi słowy sam fakt wniesienia zażalenia na postanowienie – co do zasady – nie wstrzymuje jego wykonania. Zasada ta ulega jednak pewnej modyfikacji w postępowaniu zabezpieczającym. Otóż zgodnie z art. 742 § 3 kodeksu postępowania cywilnego, wniesienie zażalenia na postanowienie uchylające lub zmieniające postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia wstrzymuje wykonanie postanowienia. Jeżeli więc małżonka złożyła zażalenie na postanowienie z dnia 14 listopada, które, jak wynika z przedstawionego stanu faktycznego, zmieniało postanowienie z dnia 9 kwietnia w przedmiocie zabezpieczenia, to zgodnie z treścią przytoczonego art. 742 k.p.c., wykonanie postanowienia z dnia 14 listopada zostaje wstrzymane z mocy prawa. 

Wstrzymanie wykonania postanowienia zmieniającego wysokość kwoty, którą jest Pan zobowiązany łożyć na potrzeby rodziny powoduje, iż w mocy pozostaje pierwsze z wydanych przez sąd postanowień, również w zakresie orzeczonej w nim kwoty. W przedstawionym stanie faktycznym, do czasu rozstrzygnięcia zażalenia przez sąd drugiej instancji, zobowiązany do przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny powinien uiszczać kwotę na potrzeby rodziny w wysokości określonej w postanowieniu z dnia 9 kwietnia.

Skuteczność postanowienia

Powołanie się przez zobowiązanego do tych świadczeń na art. 360 kodeksu postępowania cywilnego nie jest prawidłowe. Przepis ten traktuje o skuteczności postanowienia. Zgodnie z nim postanowienia stają się skuteczne w takim zakresie i w taki sposób, jaki wynika z ich treści z chwilą ogłoszenia, a jeżeli ogłoszenia nie było – z chwilą podpisania sentencji. Pojęcie skuteczności postanowienia należy odróżnić od pojęcia prawomocności i wykonalności. Zgodnie z utrwalonym poglądem doktryny, „(pojęcie skuteczności)...stało się terminem technicznym, przyjętym w kodeksie na oznaczenie właśnie wszelkich skutków prawnych orzeczenia, które nie wchodzą bezpośrednio w zakres prawomocności i wykonalności orzeczenia sądowego” (W. Siedlecki [w:] W.Siedlecki, Z. Świeboda, Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, wyd. III, Warszawa 2001, str. 299). Tym samym nie jest prawidłowe powoływanie się na art. 360 kpc w kwestii wykonalności postanowienia sądu.