Powszechny obowiązek obronny studentów i absolwentów - opinia prawna

Porada prawna

Przede wszystkim należy wyjść od definicji absolwenta szkoły wyższej zawartej w ustawie z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczpospolitej Polskiej. Przepis art. 91 stanowi, że ilekroć w ustawie jest mowa o "absolwentach szkół wyższych", rozumie się przez to poborowych, którzy złożyli egzaminy wymagane planem studiów, w tym egzamin dyplomowy, i uzyskali uprawnienia do otrzymania dyplomu. Jest Pan więc w rozumieniu cytowanej ustawy absolwentem wyższej szkoły - otrzymał Pan bowiem tytuł licencjata. Nie jest to bez znaczenia dla dalszej części rozważań. Zgodnie bowiem z przepisem art. 97 ust. 2 studenci, którzy nie stali się absolwentami szkół wyższych, podlegają obowiązkowi odbycia czynnej służby wojskowej na zasadach ogólnych. Gdyby więc uznać, że nie jest Pan absolwentem szkoły wyższej (został Pan skreślony z listy studentów) wówczas zamiast przeszkolenia byłby Pan obowiązany odbyć czynną służbę wojskową. Tymczasem absolwenci szkół wyższych są obowiązani do odbycia trzymiesięcznego przeszkolenia wojskowego (art. 92 ust. 1 ustawy).

Przechodząc w dalszej kolejności do odroczenia zasadniczej służby wojskowej. Otóż zgodnie z art. 39 ust. 1 odroczenia zasadniczej służby wojskowej udziela się poborowemu na jego wniosek między innymi ze względu na pobieranie nauki w szkole wyższej, jeżeli jest on studentem - na czas pobierania tej nauki, nie dłużej jednak niż do końca roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym poborowy kończy dwudziesty siódmy rok życia. Skreślenie z listy studentów albo wydalenie ze studiów powodują utratę udzielonego odroczenia zasadniczej służby wojskowej z tytułu pobierania nauki (art. 39 ust. 6 ustawy). Poborowy, któremu udzielono odroczenia na czas nauki, po zakończeniu roku szkolnego (studiów), nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia kolejnego roku szkolnego (studiów), przedstawia wojskowemu komendantowi uzupełnień właściwemu ze względu na miejsce pobytu stałego (zamieszkania) lub pobytu czasowego trwającego ponad dwa miesiące zaświadczenie o ukończeniu poprzedniego i rozpoczęciu nowego roku nauki (studiów) (art. 39 ust. 7 ustawy). Zakładamy, że dochował Pan tego obowiązku. W chwili obecnej kiedy został Pan skreślony z listy studentów informację o tym fakcie zostanie przekazana do wojskowego komendanta uzupełnień przez rektora Pańskiej uczelni. Obowiązek taki wynika z art. 50 ust. 2 ustawy.

Co więcej zgodnie z art. 40 ust 2 ustawy  poborowy korzystający z odroczenia zasadniczej służby wojskowej jest obowiązany stawić się odpowiednio przed powiatową komisją poborową albo wojskowym komendantem uzupełnień niezwłocznie po upływie okresu odroczenia, a gdy komisja ta nie urzęduje - zgłosić się do wójta lub burmistrza (prezydenta miasta), który wskazuje mu termin i miejsce stawienia się przed komisją poborową. Powinien więc Pan dopełnić powyższego obowiązku. Wydaje się jednak, że praktyka w tym zakresie jest inna, a mianowicie osoby znajdujące się w takiej sytuacji oczekują na wezwanie odpowiedniego organu.

Odnosząc się teraz do Pańskiego pytanie to jest o istnienie możliwość zastosowania przepisów rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 17 lipca 2003 r. w sprawie przeniesienia części poborowych do rezerwy należy stwierdzić, że nie może Pan na jego podstawie zostać przeniesiony do rezerwy gdyż rozporządzenie powyższe od dnia 1 stycznia 2004 r.

nie obowiązuje. Zgodnie z § 1 przedmiotowego rozporządzenia określa ono przeniesienie części poborowych, w tym również absolwentów szkół wyższych, do rezerwy bez odbycia zasadniczej służby wojskowej lub przeszkolenia wojskowego, przed ukończeniem przez nich odpowiednio dwudziestu czterech i dwudziestu ośmiu lat życia, przy czym wojskowi komendanci uzupełnień przenosili do rezerwy do dnia 31 grudnia 2003 r., przeznaczonych do odbycia zasadniczej służby wojskowej, służby w obronie cywilnej lub przeszkolenia wojskowego, poborowych, o których mowa w § 1. Istniała więc możliwość złożenia wniosku o przeniesieni do rezerwy jednak należało to zrobić do dnia 31 grudnia 2003 r. Ponieważ Pan nie dokonała tej czynności we wskazanym terminie, nie może już Pan złożyć rzeczonego wniosku.

Co się tyczy możliwości powołania Pana do odbycia przeszkolenia wojskowego, otóż zgodnie z art. 93 ust. 2 ustawy poborowych powołuje się do odbycia przeszkolenia wojskowego nie później niż w ciągu osiemnastu miesięcy, licząc od dnia, w którym stali się absolwentami szkół wyższych. Co prawda pan nie stał się aktualnie absolwentem szkoły wyższej gdyż został Pan skreślony z listy studentów jednak w 2001 roku stał się Pan absolwentem gdyż jak to wspomniano wyżej otrzymał Pan tytuł licencjata. W związku z tym zdaniem opiniującego nie może znaleźć w Pana sytuacji zastosowanie przepis art. 97 ust. 2 ustawy zgodnie, z którym osoby, które nie stały się absolwentami podlegają obowiązkowi odbycia czynnej służby wojskowej na zasadach ogólnych (przez okres 12 miesięcy). Z kolei art. 93 ust 2 ustawy stanowi, że poborowych powołuje się do odbycia przeszkolenia wojskowego nie później niż w ciągu osiemnastu miesięcy, licząc od dnia, w którym stali się absolwentami szkół wyższych. W Pana przypadku termin ten upłynął, gdyż absolwentem studiów licencjackich stał się Pan w marcu 2001 r. Wydaje się więc, że nie ma możliwości powołania Pana do odbycia przeszkolenia wojskowego w aktualnie obowiązującym stanie prawnym. Można jednak rozważyć inną możliwość a mianowicie, że okres osiemnastu miesięcy będzie liczony od dnia zakończenia odroczenia czyli od dnia skreślenia z listu studentów. Wówczas w tym okresie mógłby Pan zostać powołany do odbycia przeszkolenia wojskowego.