Prawa autorskie pracownika czy pracodawcy - opinia prawna ( Stan prawny na 6 września 2004 r.)

Stan faktyczny:

Szkoła zatrudniła mnie na stanowisko nauczyciela zajęć pozalekcyjnych na 8/18 etatu i wznawiała umowy przez dwa lata po czym termin umowy wygasł. Po za normalnym prowadzeniem zajęć tj. nauki tańca i śpiewu stworzyłam niemal godzinny program tj. układy choreograficzne (zupełnie niepowtarzalne i mojego pomysłu), które opracowywałam w domu poza godzinami lekcyjnymi. Po moim odejściu moja następczyni chce nadal wykorzystywać moje układy pomimo braku mej zgody na prezentowanie ich na scenie dodam, iż układy te są mi niezbędne do mojej dalszej pracy w innym zespole prowadzonym przeze mnie. Traktuje je jako moją własność (stworzenie ich zajęło mi niemal pół roku ciężkiej pracy w domu i rozpisanie w najdrobniejszych szczegółach z muzyką włącznie) czy w tej sytuacji szkoła ma prawo do wystawiania mojego programu na scenie?

Opinia prawna

Zgodnie z art. 12 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych to pracodawca nabywa autorskie prawa majątkowe do utworu stworzonego przez pracownika jeśli spełnione są dwa warunki:

• utwór stworzony został w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy,

• nabycie praw następuje w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.

Z przedstawionego problemu wynika, że stworzenie nowych układów choreograficznych nie leżało do Pani zakresu obowiązków wynikających z umowy o pracę, ani nie wynikało z poleceń służbowych. Aby jednak mieć całkowitą pewność czy dzieło zostaje stworzone w ramach wykonywania obowiązków ze stosunku pracy należy także rozważyć:

• przyjęte zwyczaje w zakładzie oraz w obrębie danej grupy zawodowej (np. czy przyjęte jest w szkole, że prowadzący zajęcia zespołu pieśni i tańca tworzy nowe układy choreograficzne),

• możność hipotetycznego postawienia zarzutu, że niewykonanie określonej pracy twórczej stanowi naruszenie pracowniczych obowiązków (czy pracodawca mógłby postawić Pani zarzut, że nie stworzyła Pani nowych układów choreograficznych).

Ponieważ podaje Pani, że stworzenie układu choreograficznego miało miejsce poza normalnym prowadzeniem zajęć, rozumiem, że jego stworzenie nie wynikało ze stosunku pracy. Proszę pamiętać, że bez znaczenia jest na przykład to, czy przy tworzeniu układów wykorzystywała Pani materiały lub urządzenia zakładu pracy (szkoły).

Zgodnie z uwagami poczynionymi wyżej oraz przedstawionym przez Panią stanem faktycznym należy stwierdzić, że to właśnie Pani będą przysługiwały prawa autorskie do stworzonych przez Panią układów choreograficznych.
Jakie ma Pani uprawnienia z tytułu praw autorskich?

Ponieważ to właśnie Pani przysługują prawa autorskie do stworzonych układów choreograficznych, tylko Pani może korzystać ze stworzonego przez siebie utworu. Wyjątki w tym zakresie, dotyczące tzw. dozwolonego użytku, nie będą miały znaczenia w przedstawionym przez Panią stanie faktycznym.

Po pierwsze ma prawo Pani żądać zaniechania działań, które prowadzą do naruszenia Pani praw autorskich. Jeśli dojdzie do konkretnych naruszeń (np. pomimo niewyrażenia przez Panią zgody na wykorzystywanie stworzonych układów choreograficznych program będzie wystawiany przez szkołę na scenie) to może Pani żądać (art. 79 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych):
· wydania uzyskanych korzyści (jeśli np. szkoła będzie czerpać określony zysk z wystawiania Pani programu) lub
· podwójnego lub potrójnego (jeśli naruszenia były zawinione- w Pani przypadku bez wątpienia ewentualne naruszenia będą zawinione) wynagrodzenia, które uzyskałaby Pani, w razie zawarcia odpowiedniej umowy ze szkołą (takiej umowy, która zezwalałaby szkole na korzystanie z Pani programu), jeśli poniosłaby Pani określoną szkodę majątkową z powodu naruszenia Pani praw, może Pani także żądać odszkodowania, w wysokości poniesionych strat.

Aby dochodzić ochrony praw autorskich trzeba złożyć pozew w Sądzie Okręgowym. W pozwie zawieramy określone powyżej żądania. Jeśli wykorzystanie Pani programu naruszałoby także Pani autorskie prawa osobiste, np. następna nauczycielka prowadząca zajęcia zespołu pieśni i tańca wykorzystywałaby Pani układy choreograficzne nie podając, iż są Pani autorstwa lub podając fałszywe autorstwo to mogłaby Pani także żądać (art. 78 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych):

• dopełnienia czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności aby złożyła publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści i formie (np. w gazecie),

• jeżeli naruszenie było zawinione (w Pani przypadku byłoby to niewątpliwe), sąd może przyznać twórcy (czyli Pani) odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę albo - na żądanie twórcy - zobowiązać sprawcę, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny (np. na PCK).

Zespół
e-prawnik.pl