Zasady świadczenia usług na terytorium Unii Europejskiej - opinia prawna

Opinia prawna

Niniejsza opinia prawna została sporządzona na podstawie następujących aktów prawnych:

• ustawa z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. 2004 r., Nr 173, poz. 1807)

• ustawa z dnia 2 lipca 2004 roku Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. 2004 r., Nr 173, poz. 1808)

• ustawa z dnia 19 listopada 1999 roku Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. 1999 r., Nr 101, poz. 1178 ze zmianami)

• ustawa z dnia 29 czerwca 1995 roku o statystyce publicznej (Dz. U. 1995 r., Nr 88, poz. 439 ze zmianami)

• ustawa z dnia 13 października 1995 roku o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników (Dz. U. 1995 r., Nr 142, poz. 702 ze zmianami)

• ustawa z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz. U. 2004 r., Nr 54, poz. 535)

• ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 1998 r., Nr 137, poz. 887 ze zmianami)

• ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych (Dz. U. 2004 r., Nr 210, poz. 2135)

• ustawa z dnia 27 lipca 2002 roku Prawo dewizowe (Dz. U. 2002 r., Nr 141, poz. 1178 ze zmianami)

Niniejsza opinia prawna zawiera informacje dotyczące procedury zakładania działalności gospodarczej w Rzeczpospolitej Polskiej.

Osoba fizyczna, która zamierza założyć samodzielnie działalność gospodarczą ma do wyboru trzy formy prowadzenia takiej działalności. Może samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą jako osoba fizyczna albo może założyć w tym celu spółkę kapitałową - spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółkę akcyjną. Pozostałe rodzaje prowadzenia działalności gospodarczej (spółki osobowe oraz spółka cywilna) zarezerwowane są dla sytuacji, w której zamiar prowadzenia działalności gospodarczej podejmuje kilka osób łącznie - właśnie w formie spółki.

Z uwagi na przestawiony stan faktyczny, zgodnie z którym Pan zamierza samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą, najkorzystniejszym jest prowadzenie działalności na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Zakładanie przez jedną osobę spółki kapitałowej pociąga za sobą dodatkowe koszty - kapitał zakładowy spółki z o.o. musi wynosić 50000 złotych, natomiast spółki akcyjnej - 500000 złotych.

Przed rozpoczęciem prowadzenia działalności gospodarczej, osoba fizyczna zobowiązana jest wypełnić wymogi dotyczące odpowiednich zgłoszeń z zakresu ewidencji działalności gospodarczej, statystyki publicznej, podatków oraz ubezpieczeń społecznych.

Kwestie dotyczące zakładania działalności gospodarczej regulowane są przez przepisy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Jednakże zgodnie z art. 66 pkt 2 ustawy przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej, do 31 grudnia 2006 roku zastosowanie znajdują art. 7 - 7i ustawy Prawo działalności gospodarczej.

Zgodni z art. 7 ust. 1 ustawy Prawo działalności gospodarczej (dalej: DzGospU), przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców. Ewidencja działalności gospodarczej prowadzona jest przez gminy, jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej.

Zgłoszenie do ewidencji działalności gospodarczej powinno nastąpić w gminie, w której osoba fizyczna zamierzająca podjąć działalność gospodarczą ma miejsce zamieszkania. Zgodnie z art. 7b ust. 1 DzGospU, miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Z uwagi na fakt, iż miejsce, w którym osoba przebywa z zamiarem stałego pobytu powinno być jednocześnie miejscem jej zameldowania, właściwa będzie gmina, w której osoba fizyczna jest zameldowana.

Zgłoszenie do ewidencji działalności gospodarczej odbywa się na specjalnym druku dostępnym w odpowiedniej jednostce organizacyjnej urzędu gminy. Zgodnie z art. 7b ust. 2 DzGospU, zgłoszenie o dokonanie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej powinno zawierać:

1. oznaczenie przedsiębiorcy oraz jego numer ewidencyjny PESEL, o ile taki posiada,

2. oznaczenie miejsca zamieszkania i adresu przedsiębiorcy, a jeżeli stale wykonuje działalność poza miejscem zamieszkania - również wskazanie tego miejsca i adresu zakładu głównego, oddziału lub innego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej,

3. określenie przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności (PKD),

4. wskazanie daty rozpoczęcia działalności gospodarczej.

Organ ewidencyjny, po dokonaniu zgłoszenia, zobowiązany jest z urzędu zawiadomić wnioskodawcę o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej na piśmie, w terminie 14 dni od dnia dokonania zgłoszenia.

Przepisy ustawy Prawo działalności gospodarczej dają możliwość uproszczenia procedury rejestracyjnej w zakresie obowiązku zgłoszenia do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (REGON) oraz w zakresie obowiązku zgłoszenia rejestracyjnego lub aktualizacyjnego w urzędzie skarbowym. Zgodnie z art. 7b ust. 4 DzGospU, dokonując zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej, przedsiębiorca może jednocześnie (w jednym wniosku) złożyć wniosek o uzyskanie numeru REGON oraz złożyć na odpowiednich drukach zgłoszenie rejestracyjne bądź aktualizacyjne dla celów podatkowych.

Obowiązek rejestracji w krajowym rejestrze urzędowym podmiotów gospodarki narodowej wynika z art. 42 ustawy o statystyce publicznej. Po dokonaniu zgłoszenia, przedsiębiorca uzyska numer REGON, którym jest zobowiązany posługiwać się w prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej.

Dokonując zgłoszenia do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej wraz ze zgłoszeniem do ewidencji działalności gospodarczej, przedsiębiorca oszczędza czas oraz formalności związane z rozpoczęciem działalności gospodarczej.

Podobna sytuacja dotyczy zgłoszenia identyfikacyjnego bądź aktualizacyjnego do urzędu skarbowego.

Obowiązek dokonania zgłoszenia identyfikacyjnego bądź aktualizacyjnego wynika z ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników. Zgodnie z tą ustawą, osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, które na podstawie odrębnych ustaw są podatnikami, podlegają obowiązkowi ewidencyjnemu oraz otrzymują numer identyfikacji podatkowej, zwany dalej "NIP" (art. 2 ust. 1 ustawy). Jeżeli osoba, która zamierza być podatnikiem nie posiada jeszcze numeru NIP, zobowiązana jest dokonać zgłoszenia identyfikacyjnego celem jego uzyskania. Jeżeli jednak osoba, która ma już nadany numer NIP, zamierza rozpocząć działalność gospodarczą, nie jest zobowiązana do uzyskania nowego numeru NIP, a jedynie do dokonania zgłoszenia aktualizacyjnego. Zarówno zgłoszenie identyfikacyjne jak i zgłoszenie aktualizacyjne dokonywane jest na specjalnym druku NIP - 1, dostępnym w urzędach skarbowych. Do zgłoszenia identyfikacyjnego jak i aktualizacyjnego dla osoby zamierzającej podjąć działalność gospodarczą należy dołączyć informację o rachunkach bankowych (NIP-B) oraz informację o miejscu wykonywania działalności gospodarczej (NIP-C).

Dodatkowo, do zgłoszenia identyfikacyjnego i aktualizacyjnego osoby zamierzającej podjąć działalność gospodarczą, należy dołączyć tytuł prawny do korzystania z lokalu, w którym będzie prowadzona działalność gospodarcza. Tytułem tym może być umowa najmu, dzierżawy a także tytuł własności lub własnościowego prawa do lokalu.

Jeżeli osoba zamierzająca podjąć działalność gospodarczą wraz z wnioskiem o wpis do ewidencji działalności gospodarczej wnosi jednocześnie o uzyskanie numeru REGON oraz dokonuje zgłoszenia identyfikacyjnego bądź aktualizacyjnego, zobowiązany jest do wniosku dołączyć wszystkie w/w dokumenty (formularze wraz z załącznikami, tytuł prawny do lokalu).

Świadczenie usług a podatek VAT

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, opodatkowaniu podlegają:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;

2. eksport towarów;

3. import towarów;

4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;

5. ewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

W analizowanej sytuacji faktycznej objęcie obowiązkiem podatkowym podatku VAT świadczonych przez Klienta usług mogłoby wynikać z punktu 1. Miejsce świadczenia usług na potrzeby podatku VAT określa art. 27 ustawy o podatku od towarów i usług. Zgodnie z ust. 1 tego artykułu, w przypadku świadczenia usług miejscem świadczenia jest miejsce, gdzie świadczący usługę posiada siedzibę, a w przypadku posiadania stałego miejsca prowadzenia działalności, z którego świadczy usługi - miejsce, gdzie świadczący usługę posiada stałe miejsce prowadzenia działalności.

Zgodnie jednak z ust. 3 pkt 2 art. 27 ustawy o podatku od towarów i usług, w przypadku, gdy usługi świadczone są na rzecz podatników mających siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Wspólnoty, ale w kraju innym niż kraj świadczącego usługę, miejscem świadczenia tych usług jest miejsce, gdzie nabywca usługi posiada siedzibę, stałe miejsce prowadzenia działalności, dla którego dana usługa jest świadczona, a w przypadku braku stałego miejsca prowadzenia działalności, stały adres lub miejsce zamieszkania.

Przepis art. 27 ust. 3 znajduje jednak zastosowanie tylko do ściśle określonych rodzajów usług, wymienionych w ust. 4 art. 27. Zgodnie z tym przepisem, są nimi usługi:

1. sprzedaży praw lub udzielania licencji i sublicencji, przeniesienia lub cesji praw autorskich, patentów, praw do znaków fabrycznych, handlowych, oddania do używania wspólnego znaku towarowego albo wspólnego znaku towarowego gwarancyjnego, albo innych pokrewnych praw,

2. reklamy,

3. prawniczych, rachunkowo-księgowych, badania rynków i opinii publicznej, doradztwa w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania (PKWiU 74.1), przetwarzania danych i dostarczania informacji, architektonicznych i inżynierskich (PKWiU 74.2), tłumaczeń,

4. bankowych, finansowych i ubezpieczeniowych łącznie z reasekuracją, z wyjątkiem wynajmu sejfów przez banki,

5. dostarczania (oddelegowania) personelu,

6. wynajmu, dzierżawy lub innych o podobnym charakterze, których przedmiotem są rzeczy ruchome, z wyjątkiem środków transportu,

7. telekomunikacyjnych,

8. nadawczych radiowych i telewizyjnych,

9. elektronicznych,

10. polegających na zobowiązaniu się do powstrzymania się od dokonania czynności lub posługiwania się prawem, o których mowa w pkt 1-9 i 11,

11. agentów, pośredników działających w imieniu i na rzecz innej osoby, jeżeli uczestniczą w zapewnieniu świadczenia usług, o których mowa w pkt 1-10.

Ponieważ przedmiotem świadczonych usług mają być usługi informatyczne, zastosowanie znajduje pkt 9 w/w wykazu. W związku z powyższym, uznając zgodnie z art. 27 ust. 3 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług, iż miejscem wykonania usługi jest miejsce gdzie nabywca usługi posiada siedzibę, stałe miejsce prowadzenia działalności, dla którego dana usługa jest świadczona, a w przypadku braku stałego miejsca prowadzenia działalności, stały adres lub miejsce zamieszkania, uznać należy, że miejscem świadczenia usług jest Francja.

W związku z powyższym, nie ma zastosowania pkt 1 ust. 1 art. 5 ustawy o podatku od towarów i usług, a więc usługi takie nie podlegają podatkowi VAT na terytorium RP.

Wszelkie inne czynności niewymienione w powyższym wykazie nie są objęte podatkiem VAT na terytorium RP. W związku z tym, iż w analizowanym przypadku świadczenie usług następuje na rzecz podmiotu we Francji (a nie w kraju, co wyłącza zastosowanie punktu 1), świadczenie tych usług nie podlega podatkowi VAT na terytorium RP. W związku z powyższym, Klient nie jest zobowiązany do rejestrowania działalności objętej podatkiem VAT ani także do rejestrowania się jako podatnik VAT wewnątrzwspólnotowy. Należy jednak podkreślić, że jeżeli kiedykolwiek w przyszłości zakres świadczonych przez Klienta usług ulegnie zmianie, tj. jeżeli zacznie świadczyć usługi na rzecz podmiotów krajowych, będzie zobowiązany przed dokonaniem pierwszej takiej czynności zarejestrować się jako podatnik VAT - czynny. Rejestracja następuje na podstawie formularza VAT - R.

Obowiązki wynikające z obowiązkowego ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego

Prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jest tytułem do obowiązkowego ubezpieczenia społecznego.

W związku z powyższym, każdy objęty obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym zobowiązany jest do dokonania zgłoszenia na urzędowym formularzu ZUS-ZUA. Zgłoszenie to powinno nastąpić w ciągu 7 dni od dnia powstania obowiązku ubezpieczenia, tj. od dnia zarejestrowania działalności gospodarczej w ewidencji.

Prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej jest także tytułem do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, jednak zgodnie z art. 74 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych, do zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego. Oznacza to, że zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego powinno nastąpić w terminie 7 dni od dnia powstania obowiązku ubezpieczenia. Zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego następuje na tym samym druku, co zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego (ZUS ZUA).

Zasady wynikające z ustalenia wynagrodzenia w walucie obcej

Zgodnie z art. 358 § 1 kodeksu cywilnego, z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, zobowiązania pieniężne na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej mogą być wyrażone tylko w pieniądzu polskim. Wyjątki, o których mowa w tym przepisie znajdują się w ustawie Prawo dewizowe. Zgodnie z ta ustawą, obrót wartościami dewizowymi pomiędzy rezydentami a nierezydentami podlega określonym ograniczeniom. Zgodnie z art. 9 pkt 1 ustawy Prawo dewizowe, ograniczeniom podlega m.in. ustalanie oraz przyjmowanie przez rezydentów należności od nierezydentów w innych walutach niż waluty wymienialne lub waluta polska. Jeżeli więc należność wyrażona zostanie w walucie wymienialnej lub w walucie polskiej, ograniczenie to nie znajduje zastosowania. Wykaz walut wymienialnych zawiera obwieszczenie Prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 17 września 2002 roku w sprawie ogłoszenia wykazu walut wymienialnych (M.P. 2002r. nr 42 poz. 649). Zgodnie z przedstawionym stanem faktycznym, należności zaświadczone usługi mają być płatne w funtach brytyjskich. Wśród walut wymienialnych wskazanych w powołanym obwieszczeniu figuruje również funt brytyjski. W związku z tym, ustalenie należności w funtach brytyjskich nie podlega żadnym ograniczeniom.

Celem uzyskania należności za świadczone usługi nie jest konieczne zakładanie konta w banku brytyjskim. Podmiot, który będzie uiszczał wynagrodzenie zobowiązany wówczas będzie przesłać pieniądze za pośrednictwem uprawnionego banku, znajdującego się w Wielkiej Brytanii.

Reasumując, w Pana sytuacji zarejestrowanie działalności gospodarczej w Polsce jest dobrym rozwiązaniem. Może Pan w ten sposób świadczyć usługi na rzecz zagranicznych partnerów i nie ma przy tym konieczności zakładania firmy za granicą.

Wystarczające jest dopełnienie wszystkich formalności opisanych powyżej. Należy przy tym pamiętać, że świadcząc usługi opodatkowane podatkiem VAT, będzie Pan zobowiązany do zarejestrowania się jako podatnik VAT.