Niniejsza opinia prawna została sporządzona na podstawie przepisów:
- ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). (dalej: k.c.)
I. Spółka cywilna jest umową, w której zawierające ją osoby zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Należy pamiętać, że spółka ta nie posiada osobowości prawnej, czyli nie może być podmiotem praw i obowiązków oraz dokonywać we własnym imieniu czynności prawnych. Mimo braku możliwości sprzedaży udziałów, prawo nie przewiduje ograniczeń w możliwości wystąpienia ze spółki obecnych wspólników i wstąpienia na ich miejsce nowych. Przepisy kodeksu cywilnego nie zawierają bowiem żadnych zastrzeżeń co do braku możliwości przystąpienia do spółki nowego wspólnika. Omawiane rozwiązanie powinno odbyć się według następującego harmonogramu:
1. Do spółki wstępują nowi wspólnicy, którzy jednocześnie wnoszą wkłady;
2. Swoje udziały w spółce wypowiadają dotychczasowi wspólnicy dokonując rozliczenia z nowymi wspólnikami.
Zaznaczyć należy, że istotą tego rozwiązania jest wniesienie przez nowych wspólników wkładów w wysokości odpowiadającej majątkowi spółki przed ich przystąpieniem. Oznacza to, że w momencie wyjścia dotychczasowych wspólników ze spółki w ramach rozliczeń uzyskają oni pieniądze wniesione przez nowych wspólników. Przystąpienie nowych wspólników do spółki cywilnej powinno się odbyć w formie aneksu do umowy spółki sporządzonego w formie pisemnej dla celów dowodowych. Dodatkowo podkreślić należy, że dla przystąpienia do spółki nowych wspólników konieczna jest zgoda wszystkich dotychczasowych wspólników, która także powinna być wyrażona w aneksie.
sytuacji, gdy był on zwolniony od udziału w stratach. Obowiązku tego nie rekompensuje ponoszenie przez byłego wspólnika w dalszym ciągu odpowiedzialności za zobowiązania spółki (por. B. Łubkowski (w:) Komentarz, t. II, 1972, s. 1705, według którego uregulowanie kwestii uczestniczenia w stratach jest zbędne z uwagi na solidarną odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki). Wzajemne rozliczenie w takim przypadku może polegać na odliczeniu od przypadającej wspólnikowi wartości wkładów kwoty należnej od niego części niedoboru.
Wraz z podpisaniem zmiany umowy spółki nowi wspólnicy nabywają wszystkie prawa i obowiązki wspólnika spółki cywilnej przewidziane przez kodeks cywilny. Od tego momentu spółka cywilna będzie współwłasnością dotychczasowych i nowych wspólników.
Po przystąpieniu nowych wspólników, dotychczasowi wspólnicy mogą wystąpić ze spółki. Wystąpienie wspólnika ze spółki cywilnej odbywa się poprzez wypowiedzenie przez niego swojego udziału. Istnieją trzy możliwości takiego wystąpienia:
-bez podawania przyczyny – wspólnik musi wypowiedzieć swój udział najpóźniej na trzy miesiące przed zakończeniem roku obrachunkowego;
-z ważnych powodów – wówczas udział może być wypowiedziany, w każdym czasie;
-jeżeli umowa spółki tak stanowi – na warunkach przewidzianych w umowie.
We wszystkich przypadkach wypowiedzenie udziału powinno być dokonane w formie pisemnej dla celów dowodowych. Należy także pamiętać, że aby spółka cywilna nie uległa likwidacji po wystąpieniu z niej wspólników, w spółce cywilnej pozostać musi przynajmniej dwóch wspólników, tak więc najpierw musiał przystąpić nowy wspólnik, a dopiero później mógł Pan wystąpić ze spółki.
Jednocześnie przyjmujemy, że zaistniał tzw. ważny powód, o którym mowa w art. 869 par. 2 k.c. Wypowiedzenie udziału bez zachowania terminu wypowiedzenia jest bowiem dopuszczalne z ważnych powodów (art. 869 § 2 k.c.), a z taką sytuacją mamy do czynienia w Pana przypadku – doszło do wystąpienia Pana ze spółki z dnia na dzień. Przykładowo do ważnych powodów możemy zaliczyć dłuższą chorobę, utratę zdolności działania w zakresie istotnym dla interesów spółki, zmianę miejsca zamieszkania, niemożność pogodzenia uczestnictwa w spółce z obowiązkami państwowymi, brak wzajemnego zaufania między wspólnikami, sprzeniewierzenie się przez wspólników zasadom uczciwości. Uogólniając, ważne powody to taki zespół okoliczności, które sprawiają, że nie powinno się zmuszać wspólnika do pozostawania w spółce wbrew jego woli.
Odpowiadając na Pana pytanie dotyczące rozliczenia Pana udziału w spółce, należy wskazać, że wystąpienie wspólników ze spółki cywilnej wiązać się będzie z koniecznością rozliczeń z pozostałymi wspólnikami. Ogólnie rzecz ujmując, niezależnie od przyczyny i trybu wystąpienia ze spółki wspólnik zachowuje prawo do części majątku spółki w postaci wkładu wniesionego do spółki oraz udziału w zysku.
Zgodnie z przepisami k.c. występującemu ze spółki wspólnikowi zwraca się:
-w naturze - rzeczy, które wspólnik wniósł do spółki do używania. Nie podlega zwrotowi wartość wkładu polegającego na świadczeniu usług albo na używaniu przez spółkę cywilną rzeczy należących do wspólnika;
-w pieniądzu – wartość wkładu oznaczonego w umowie spółki cywilnej, wniesionego przez wspólnika występującego. Jeżeli nie ma w tej kwestii innych ustaleń, bierze się pod uwagę wartość wkładu w chwili jego wniesienia. Ponadto w pieniądzu wypłaca się wspólnikowi taką część wartości wspólnego majątku, pozostałą po odliczeniu wartości wkładów wszystkich wspólników, jaka odpowiada stosunkowi, w którym występujący wspólnik uczestniczył w zyskach spółki.
Art. 871. § 1 kc Wspólnikowi występującemu ze spółki zwraca się w naturze rzeczy, które wniósł do spółki do używania, oraz wypłaca się w pieniądzu wartość jego wkładu oznaczoną w umowie spółki, a w braku takiego oznaczenia - wartość, którą wkład ten miał w chwili wniesienia. Nie ulega zwrotowi wartość wkładu polegającego na świadczeniu usług albo na używaniu przez spółkę rzeczy należących do wspólnika.
§ 2. Ponadto wypłaca się występującemu wspólnikowi w pieniądzu taką część wartości wspólnego majątku pozostałego po odliczeniu wartości wkładów wszystkich wspólników, jaka odpowiada stosunkowi, w którym występujący wspólnik uczestniczył w zyskach spółki.
Zasady rozliczenia z występującym wspólnikiem określone w art. 871 k.c. odnoszą się przede wszystkim do sfery stosunków prawno-rzeczowych będących konsekwencją powstania spółki i zgromadzenia w jej ramach określonego majątku. Przepisy te wyrażają prawo wspólnika do części majątku spółki, które podlega realizacji w razie jego wystąpienia ze spółki (a także w razie jej rozwiązania, czego dotyczy art. 875 § 2 k.c.). W ramach tego prawa wyróżnić należy trzy zasadnicze elementy:
- zwrot rzeczy oddanych spółce tylko do używania,
- zwrot równowartości wkładu,
- część pozostałego majątku odpowiadająca udziałowi wspólnika w zysku.
Umowa spółki może w tym zakresie zawierać odmienne postanowienia, w szczególności uwzględniać wartość używania rzeczy, obniżenie wartości samej rzeczy, czy też przewidywać zatrzymanie rzeczy w spółce oraz zwrot wspólnikowi ekwiwalentu jej wartości, ale jak rozumiemy, żadnych takich postanowień w umowie nie było.
W zakresie zwrotu rzeczy wniesionych do używania znajdą odpowiednie stosowanie przepisy o najmie, gdyż zwrot rzeczy stanowi element wykonania zobowiązania (por. art. 862 zd. 2 k.c.). Uzasadnione więc jest stosowanie w szczególności przepisów o stanie, w jakim rzecz powinna zostać zwrócona (art. 675 k.c.), a także o rozliczeniu nakładów na rzecz (art. 676 k.c.). Stosowanie tych przepisów powinno być odpowiednie, a więc z uwzględnieniem istoty stosunku spółki, przede wszystkim zaś faktu, że rzecz została wniesiona do wspólnego używania przez wszystkich wspólników (w tym również wnoszącego), a także tej okoliczności, że służyła ona działaniom dla osiągnięcia wspólnego celu, była wykorzystywana w działalności spółki, zaś w efektach tej działalności występujący wspólnik uczestniczy na podstawie art. 871 § 2 k.c.
Drugim składnikiem prawa do majątku spółki jest wypłata w pieniądzu na rzecz występującego wspólnika wartości jego wkładu. Dotyczy to wypłaty wartości rzeczy wniesionych na własność, wartości innych praw majątkowych wniesionych do spółki, a także wartości wkładów pieniężnych. W tych przypadkach podlega zwrotowi wartość wkładu określona w umowie spółki, a w braku takiego określenia - wartość, którą wkład miał w chwili jego wniesienia. Przepisy art. 871 § 1 k.c. nie wymagają uwzględnienia zmiany wartości rzeczy czy innego wkładu. Również w tym przypadku umowa może stanowić inaczej i przewidywać zwrot wartości rzeczy czy innego prawa z chwili jego dokonania, czy też zwrot rzeczy w naturze (K. Pietrzykowski (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. II, 2004, s. 573). Nie podlega natomiast zwrotowi wartość wkładu polegającego na świadczeniu usług przez wspólnika.
Wobec powyższego, po (skutecznym) wystąpieniu ze spółki powinien Pan otrzymać zwrotu rzeczy, jakie wniósł Pan do spółki do używania lub ich równowartość. W drugim etapie należy ustalić wartość majątku spółki, stanowiącego podstawę rozliczeń i wkładów poszczególnych wspólników. Jeżeli majątek spółki został wyceniony na np. 50 000 zł, a wkłady wspólników na 20.000 zł (każdy wspólnik wniósł wkład o wartości 10.000 zł), wartość majątku wspólnego, po odliczeniu wartości wkładów, wyniesie 30 000 zł.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 2.02.2005 roku (IV CK 461/04) roszczenie byłego wspólnika spółki cywilnej o zasądzenie należnego mu udziału w zyskach spółki jest roszczeniem związanym z prowadzeniem działalności gospodarczej i przedawnia się w terminie trzyletnim, określonym w art. 118 k.c., a sprawa, w której to roszczenie jest dochodzone, jest sprawą gospodarczą.
Do tego momentu – jeśli nie otrzyma Pan zaległego zysku – należy wystąpić na drogę sądową w celu przymusowego wyegzekwowania Pana wierzytelności. W tym celu należy jak najszybciej wezwać pozostałych wspólników spółki do wypłaty zaległego zysku, a następnie – w razie braku reakcji lub odmowy wypłaty tej kwoty – złożyć pozew do odpowiedniego sądu.
KOMENTARZE (0)
Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!