Definicja sądu pierwszej i drugiej instancji

Odpowiedź prawnika: Definicja sądu pierwszej i drugiej instancji

Są to pojęcia wprowadzone przez ustawodawcę. Oczywiście w odniesieniu do tych pojęć prawnych istnieją odpowiedniki zarówno innych pojęć prawnych jak i odpowiedniki występujące i używane w języku potocznym. Zamiast sąd pierwszej instancji może być w języku potocznym używane pojęcie sąd niższego rzędu. Jest ono jednak nieprecyzyjne, gdyż zgodnie z polskimi procedurami zarówno karną jak i cywilną sąd niższego rzędu to nie jest ten sam sąd. Przykład: Sądem niższego rzędu w stosunku do sądu Okręgowego jest Sąd Rejonowy. Natomiast w stosunku do sądu apelacyjnego sądem niższego rzędu jest Sąd Okręgowy. Zatem używanie tego pojęcia jest mylące. Również nieuzasadnione jest używanie pojęcia organ, sąd niższego stopnia.

Pojęcia sąd I czy II instancji są nierozłącznie związane z właściwością rzeczową sądów. Sądem pierwszej instancji jest sąd właściwy rzeczowo do rozpoznania sprawy jako sąd pierwszoinstancyjny. Może tym sądem być sąd okręgowy jak również i rejonowy. Przykład: Popełnienie przestępstwa rozboju spowoduje, że akt oskarżenia co do zasady trafi do sądu rejonowego jako sądu pierwszoinstancyjnego. Jednakże jeśli rozbój został popełniony z użyciem narzędzia niebezpiecznego, np. noża wtedy zgodnie z procedurą karną właściwym sadem jest sąd okręgowy jako sąd pierwszoinstancyjny.

Natomiast sądem drugoinstancyjym będzie sąd, do którego wnosi się np. apelację. W pierwszym przypadku będzie to sąd okręgowy, a w przypadku, gdy w pierwszej instancji sprawę rozpoznawał sąd okręgowy - wtedy sądem drugiej instancji będzie sąd apelacyjny.  W Polsce mamy co do zasady sądy rejonowe, okręgowe i apelacyjne. Są to tzw. sądy powszechne. Oczywiście występuje też pion sądów grodzkich jako wydziały sądów rejonowych oraz Sąd Najwyższy. Właściwość rzeczowa spraw rozpoznawanych przez te sądy określa je jako pierwszej czy drugiej instancji.