Działalność gospodarcza i najem a zwolnienie z VAT

Odpowiedź prawnika: Działalność gospodarcza i najem a zwolnienie z VAT

Co do zasady najem i pozarolnicza działalność gospodarcza to dwa odrębne źródła przychodów w podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 10 ust. 1 pkt 6 i 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). W konsekwencji przychody i koszty z najmu rozlicza się odrębnie od przychodów i kosztów z działalności gospodarczej, w szczególności podatnik może wybrać zryczałtowaną formę opodatkowania przychodów z najmu.

Jedynie gdy przedmiotem najmu są składniki majątku związane z działalnością gospodarczą, przychodem z działalności gospodarczej są również przychody z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy tych składników majątku (art. 14 ust. 2 pkt 11 wskazanej wyżej ustawy). Zatem wynajem lokalu stanowiącego środek trwały w działalności gospodarczej podatnika (lub w inny sposób związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą) - w świetle powołanego przepisu - generuje przychody i koszty z działalności gospodarczej, które można sumować z pozostałymi przychodami i kosztami firmy, a dochód z takiego najmu jest opodatkowany razem z dochodem z działalności gospodarczej.

Odnośnie podatku od towarów i usług (VAT), wejście w życie nowej regulacji o podatku od towarów i usług (VAT) - ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535, ze zm.) - spowodowało istotną zmianę w uznaniu usług najmu za czynności podlegające opodatkowaniu VAT i zlikwidowało wątpliwości, które pojawiały się na gruncie poprzedniej ustawy. Zgodnie z drugim zdaniem art. 15 ust. 2 obowiązującej ustawy, działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Oznacza to, że obecnie świadczenie usług najmu jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT, jeśli tylko jest świadczone w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Należy jednak zwrócić uwagę, że na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 1 w związku z poz. 4 załącznika nr 4 do ustawy o podatku od towarów i usług, zwolnione są od podatku usługi w zakresie wynajmowania lub dzierżawienia nieruchomości o charakterze mieszkalnym na własny rachunek (z wyłączeniem wynajmu lokali w budynkach mieszkalnych na cele inne niż mieszkaniowe).

Jeżeli zatem najem dotyczy lokalu użytkowego, to podlega on opodatkowaniu VAT i stanowi sprzedaż opodatkowaną. Dla potrzeb VAT nie wyodrębnia się sprzedaży wynikającej z działalności gospodarczej i ze świadczonych usług najmu. Oba te rozdzielne na gruncie podatku dochodowego źródła przychodów, dla potrzeb VAT stanowią jeden obrót (podstawę opodatkowania), stąd nie ma możliwości, aby podatnik VAT „czynny” z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej korzystał równocześnie ze zwolnienia od VAT na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy VAT (zwolnienie podmiotowe do wysokości rocznej sprzedaży opodatkowanej 10.000 euro).