Ekwiwalent za urlop wypoczynkowy dla nauczyciela

Odpowiedź prawnika: Ekwiwalent za urlop wypoczynkowy dla nauczyciela

Zgodnie z art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, w tym w trakcie roku szkolnego, z osobą rozpoczynającą pracę w szkole, z nauczycielem kontraktowym lub z nauczycielami, o których mowa w ust. 5, stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony.

Zakładając, że prowadzą państwo placówkę, do której stosuję się w pełnym zakresie Kartę Nauczyciela należy wskazać przede wszystkim na art. 64 KN, zgodnie z którym nauczycielowi zatrudnionemu w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie letnie i zimowe, przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze odpowiadającym okresowi ferii i w czasie ich trwania. 

Nauczyciel zatrudniony przez cały okres trwania zajęć w danym roku szkolnym w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie szkolne, ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze i na zasadach określonych w ust. 1art. 64, tj. w wymiarze odpowiadającym okresowi ferii i w czasie ich trwania. Nauczyciel zatrudniony przez okres krótszy niż 10 miesięcy w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie szkolne, ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnym do określonego w umowie okresu prowadzenia zajęć (64 ust. 5).

Nauczyciel zatrudniony w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie szkolne, uzyskuje prawo do pierwszego urlopu w ostatnim dniu poprzedzającym ferie szkolne, a prawo do drugiego i dalszych urlopów - w każdym następnym roku kalendarzowym (art. 65)

W razie niewykorzystania przysługującego urlopu wypoczynkowego z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, powołania do zasadniczej służby wojskowej albo do odbywania zastępczo obowiązku tej służby, do okresowej służby wojskowej lub do odbywania długotrwałego przeszkolenia wojskowego - nauczycielowi przysługuje ekwiwalent pieniężny za okres niewykorzystanego urlopu, nie więcej jednak niż za 8 tygodni (art. 66 ust. 2).

Jak wynika z opisu sytuacji pracownik jest zatrudniony na mniej niż 10 miesięcy, a okres urlopu w placówce (wakacje plus ferie) wynosi 56 dni, w tym 14 dni ferii. Naszym zdaniem nauczyciel zatrudniony przez Państwa ma prawo do urlopu jedynie w ferie, w wymiarze proporcjonalnym, tj.

w wymiarze 12 dni. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2006 r., III PZP 3/2006, nauczyciel ma prawo do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy w wymiarze proporcjonalnym do okresu pracy w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy, także wtedy, gdy w zatrudniającej go szkole są przewidziane ferie (art.155[1] § 1 pkt 1 kp w związku z art. 64 ust. 2 ustawy  z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Tekst jednolity: Dz. U. 2003 r. Nr 118 poz. 1112 ze zm.). Jak wskazał SN w uzasadnieniu tego wyroku

"Okoliczność, iż ustawodawca w sposób wyraźny określił jako proporcjonalny wymiar urlopu wypoczynkowego nauczyciela zatrudnionego w szkole, w której nie są przewidziane ferie szkolne w sytuacji, gdy jego stosunek pracy ustaje w trakcie roku kalendarzowego, nie zamieszczając w Karcie Nauczyciela analogicznej regulacji w odniesieniu do nauczycieli zatrudnionych na czas nieokreślony w szkołach, w których organizacji przewidziano ferie szkolne, nie oznacza sama przez się, iż chciał tę grupę nauczycieli wyróżnić przyznając jej prawo do urlopu w pełnym wymiarze, niezależnie od okresu przepracowanego przez nauczyciela w danym roku szkolnym. Wykładnia idąca w tym kierunku musiałaby bowiem być poparta również argumentami o charakterze aksjologicznym, podczas gdy nie ma żadnych podstaw, aby w tym zakresie szczególnie uprzywilejować nauczycieli zatrudnionych na czas nieokreślony w szkołach tzw. feryjnych. Uprzywilejowanie tej grupy zawodowej musiałoby bowiem opierać się na uzasadnionych kryteriach zróżnicowania jej sytuacji w odniesieniu do analogicznej sytuacji nauczycieli szkół tzw. nieferyjnych. Brak takiego kryterium oznacza, iż należy pod tym względem tak samo traktować nauczycieli obydwu rodzajów szkół.

Jeszcze przed wprowadzeniem do Karty Nauczyciela przepisu art. 64 ust. 5a Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 24 października 1997 r. III ZP 36/97 (OSNAPiUS 1998/6 poz. 176) stwierdził, że do nauczycieli zatrudnionych w szkołach, w których nie są przewidziane ferie szkolne, ma zastosowanie art. 155[1] kp w związku z art. 91c Karty. W tej uchwale wywiedziono, że sprawa urlopu cząstkowego nie jest uregulowana w Karcie Nauczyciela i dlatego należy stosować art. 155[1] kp. Z wykładni historycznej wynika zatem, że nie jest właściwy pogląd, iż skoro art. 64 ust.

5a Karty określa prawo do urlopu cząstkowego tylko w odniesieniu do nauczycieli zatrudnionych w szkołach nieferyjnych, to nauczyciele szkół, w których są przewidziane ferie, mają prawo do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop w pełnym wymiarze, mimo że przepracowali tylko część roku. Tego rodzaju przywilej - w porównaniu z sytuacją nauczycieli szkół nieferyjnych, a także ogółem pracowników podległych Kodeksowi pracy - musiałby wynikać z wyraźnego przepisu Karty Nauczyciela.

Mając powyższe na uwadze istotna jest jednak konstatacja, iż w stosunku do nauczycieli zatrudnionych na czas nieokreślony w szkołach tzw. feryjnych brak jest analogicznego przepisu do regulacji zawartej w art. 64 ust. 5a Karty, dotyczącego nauczycieli szkół, w organizacji których ferie nie są w ogóle przewidziane. Wymiar urlopu tych pierwszych w razie ustania stosunku pracy w trakcie roku szkolnego nie wynika także z przepisu art. 64 ust. 1 Karty. Zgodnie z nim, nauczycielowi zatrudnionemu w szkole, w której organizacji pracy przewidziano ferie letnie i zimowe, przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze odpowiadającym okresowi ferii i w czasie ich trwania. W ocenie Sądu Najwyższego, przepis ten określa jedynie wymiar urlopu nauczyciela, który przepracowuje cały rok kalendarzowy a ponadto wyznacza, w stosunku do wszystkich nauczycieli szkół feryjnych, kiedy mogą wykorzystać przysługujący im urlop (w czasie trwania ferii). Przepis ten w ogóle nie odnosi się do sytuacji ustania stosunku pracy nauczyciela zatrudnionego na czas nieokreślony. Stosownej regulacji nie zawierają także inne przepisy Karty. Wobec tego na podstawie art. 91c ust. 1 tego aktu mają zastosowanie przepisy Kodeksu pracy, a konkretnie art. 155[1] kp, który ustanawia ogólną zasadę, że wymiar rocznego urlopu u danego pracodawcy jest proporcjonalny do okresu przepracowanego u niego w danym roku."

Jak wskazano na wstępnie zatrudnienie nauczyciela na podstawie art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela jest dopuszczalne w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, w tym w trakcie roku szkolnego. Możliwe jest również powtórne zatrudnienie na tej podstawie, oczywiście jeśli zaistnieje potrzeba. Zgodnie bowiem z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2000 r., I PKN 709/99 przepis art. 25[1] kp nie ma zastosowania, jeżeli ustawa w sposób wyczerpujący wskazuje okoliczności, w których strony mogą zawrzeć umowę o pracę na czas określony (art. 10 ust. 4 - obecnie ust. 7 - Karty Nauczyciela.