Pytanie klienta:
Odpowiedź prawnika:
Zagadnienie formy prawnej przy podwyższeniu kapitału zakładowego w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością jest jednym z najczęściej pojawiających się problemów w praktyce. Kluczowe znaczenie ma rozróżnienie między poszczególnymi trybami podwyższenia kapitału i związanymi z nimi wymogami formalnymi.
Główne wniosek
Forma pisemna wystarcza tylko w ściśle określonych przypadkach przewidzianych w art. 257 § 3 KSH - gdy podwyższenie następuje na podstawie wcześniejszych postanowień umowy spółki i dotyczy objęcia nowych udziałów przez dotychczasowych wspólników.
Podwyższenie kapitału na podstawie postanowień umowy (art. 257 § 3 KSH)
Art. 257 § 3 KSH liberalizuje wymóg co do formy w stosunku do objęcia nowych udziałów przez dotychczasowego wspólnika, jeśli podwyższenie kapitału następuje na podstawie dotychczasowych postanowień umowy spółki określających maksymalną wysokość podwyższenia kapitału zakładowego i termin podwyższenia.
Warunki zastosowania formy pisemnej:
- Umowa spółki musi zawierać postanowienie o możliwości podwyższenia kapitału
- Musi być określona maksymalna wysokość podwyższenia
- Musi być wskazany termin podwyższenia
- Oświadczenia składają dotychczasowi wspólnicy (nie nowi)
- Dotyczy wyłącznie objęcia nowych udziałów
W takiej sytuacji objęcie nowych udziałów nie wymaga zachowania formy aktu notarialnego, a wystarczy zwykła forma pisemna.
Ważne ograniczenie
Forma pisemna z art. 257 § 3 KSH dotyczy wyłącznie objęcia nowych udziałów, a nie podwyższenia wartości nominalnej istniejących udziałów.
Zastosowanie art. 258 § 2 KSH - wymóg aktu notarialnego
Art. 258 § 2 KSH, który dla objęcia nowego udziału bądź udziałów lub objęcia podwyższenia wartości istniejącego udziału bądź udziałów wymaga formy aktu notarialnego, znajduje zastosowanie w następujących przypadkach:
Kiedy WYMAGANA forma aktu notarialnego:
- Podwyższenie kapitału nie następuje na podstawie dotychczasowych postanowień umowy spółki
- Podwyższenie następuje poprzez zmianę umowy spółki
- Udziały obejmują nowi wspólnicy (nie dotychczasowi)
- Podwyższenie wartości nominalnej istniejących udziałów
- Brak w umowie przepisu o maksymalnej wysokości i terminie podwyższenia
Kiedy WYSTARCZA forma pisemna:
- Podwyższenie na podstawie postanowień umowy (art. 257 § 3 KSH)
- Umowa przewiduje maksymalną wysokość i termin
- Objęcie wyłącznie przez dotychczasowych wspólników
- Dotyczy tylko nowych udziałów (nie podwyższenia wartości istniejących)
Kontrowersja dotycząca podwyższenia wartości nominalnej udziałów
W doktrynie i orzecznictwie istnieją wątpliwości co do formy wymaganej przy podwyższeniu wartości nominalnej istniejących udziałów w trybie uproszczonym. Sąd Najwyższy w uchwale z 17.01.2013 r. (sygn. III CZP 57/12) rozstrzygnął, że możliwe jest podwyższenie kapitału w trybie uproszczonym zarówno przez emisję nowych udziałów, jak i przez podwyższenie wartości nominalnej istniejących.
W praktyce zaleca się ostrożność - jeśli podwyższenie kapitału ma nastąpić przez zwiększenie wartości nominalnej istniejących udziałów, bezpieczniejsze jest zastosowanie formy aktu notarialnego, nawet w trybie uproszczonym.
Podwyższenie kapitału ze środków spółki (art. 260 KSH)
Podwyższenie kapitału zakładowego ze środków spółki może nastąpić uchwałą wspólników o zmianie umowy spółki, przeznaczając na ten cel środki z kapitału zapasowego lub kapitałów (funduszy) rezerwowych utworzonych z zysku spółki.
Kluczowa zasada
Podwyższenie kapitału ze środków własnych spółki ZAWSZE wymaga zmiany umowy spółki, co oznacza konieczność sporządzenia protokołu przez notariusza w formie aktu notarialnego.
W przypadku podwyższenia ze środków spółki:
Procedura obowiązkowa:
- Uchwała wspólników o zmianie umowy spółki
- Protokół sporządzony przez notariusza (forma aktu notarialnego)
- Nowe udziały przysługują wspólnikom w stosunku do ich dotychczasowych udziałów i nie wymagają objęcia
- Zgłoszenie zmiany do KRS
Nie ma możliwości podwyższenia kapitału ze środków własnych spółki na podstawie dotychczasowych postanowień umowy - zawsze konieczna jest jej zmiana z zachowaniem formy aktu notarialnego.
Praktyczne wskazówki
Uwaga w praktyce
Przed rozpoczęciem procedury podwyższenia kapitału należy dokładnie przeanalizować:
- Czy umowa spółki zawiera odpowiednie postanowienia o podwyższeniu
- Czy podwyższenie ma nastąpić przez nowe udziały czy podwyższenie wartości istniejących
- Czy udziały mają objąć dotychczasowi czy nowi wspólnicy
- Czy podwyższenie ma nastąpić ze środków zewnętrznych czy wewnętrznych
Właściwa analiza tych czynników pozwoli na określenie odpowiedniej procedury i uniknięcie kosztownych błędów formalnych, które mogą skutkować nieważnością całego procesu podwyższenia kapitału.