Kontrola wykorzystywania zwolnienia lekarskiego

Odpowiedź prawnika: Kontrola wykorzystywania zwolnienia lekarskiego

Zgodnie z art. 42 kp, przepisy o wypowiedzeniu umowy o pracę stosuje się odpowiednio do wypowiedzenia wynikających z umowy warunków pracy i płacy. Zatem wypowiedzenie zmieniające jest dopuszczalne w tych przypadkach, w których możliwe jest wypowiedzenie umowy o pracę. W jednym z wyroków SN stwierdził, iż wypowiedzenie umowy o pracę na czas określony niezgodnie z przepisami o wypowiadaniu tych umów nie stwarza po stronie pracownika roszczenia o uznanie tego wypowiedzenia za nieuzasadnione ani o przywrócenie do poprzedniej pracy. Art. 50 KP stanowi, że w razie gdy wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony nastąpiło z naruszeniem przepisów, pracownikowi przysługuje odszkodowanie. Odszkodowania tego można dochodzić w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za 3 miesiące. Niestety, orzeczeniem tym można się kierować jedynie w przypadku gdy strony przewidziały możliwość wypowiedzenia umowy na czas określony, a wypowiedzenie to naruszyło przepisy. W wyroku z dnia z dnia 5 listopada 1998 r., sygn. akt I PKN 414/98 SN stwierdził bowiem, że przepis art. 50 § 3 i 4 kp nie ma zastosowania w razie wypowiedzenia przez pracodawcę umowy terminowej, w której strony nie zastrzegły możliwości takiego sposobu jej rozwiązania (art. 33 w związku z art. 30 § 1 pkt 4 kp). W takiej sytuacji pracownikowi przysługują roszczenia określone w art. 56 w związku z art. 59 kp - a zatem w takiej sytuacji pracownik może domagać się odszkodowania lub przywrócenia do pracy.
Kwestie wypowiedzenia umowy na czas określony zostały również omówione w opinii Wypowiedzenie zmieniające a rozwiązanie stosunku pracy - opinia prawna

Odnosząc się natomiast do pierwszej części pytania należy stwierdzić, że kwestionowanie zwolnienia lekarskiego jest przedmiotem regulacji art. 68 ustawy, zgodnie z którą Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz płatnicy składek, o których mowa w art. 61 ust. 1 pkt 1 (czyli ci, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych, z zastrzeżeniem pkt 2 lit. d), są uprawnieni do kontrolowania ubezpieczonych co do prawidłowości wykorzystywania zwolnień od pracy zgodnie z ich celem oraz są upoważnieni do formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich.

 Szczegółowe zasady  i tryb kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich są regulowane rozporządzeniem z dnia 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich. Zgodnie z rozporządzeniem, można kontrolować zaświadczenia lekarskie pod względem formalnym (czyli sprawdzić, czy nie zostało sfałszowane lub wydane niezgodnie z przepisami w sprawie zasad i trybu wystawiania zaświadczeń lekarskich) oraz kontrolować prawidłowość wykorzystywania zwolnienia lekarskiego.

Kontrola prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy z powodu choroby polega na ustaleniu, czy ubezpieczony w okresie orzeczonej niezdolności do pracy:  

1. nie wykonuje pracy zarobkowej,  

2. nie wykorzystuje zwolnienia lekarskiego od pracy w sposób niezgodny z jego celem.

Kontrola prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy powinna być dokonywana w miarę potrzeby, bez ustalania z góry stałych jej terminów, a nasilana szczególnie w okresach, w których występuje zwiększona absencja z powodu choroby lub sprawowania opieki. Osobie kontrolującej prawidłowość wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy płatnik składek wystawia imienne upoważnienie, które uprawnia do wykonywania kontroli również w miejscu zamieszkania, miejscu czasowego pobytu lub miejscu zatrudnienia osoby kontrolowanej. Wzór upoważnienia stanowi załącznik nr 1 do rozporządzenia. W razie stwierdzenia w trakcie kontroli okoliczności, o których mowa pkt 1 i 2, osoba kontrolująca sporządza protokół, w którym podaje, na czym polegało nieprawidłowe wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego od pracy. Protokół należy przedłożyć ubezpieczonemu w celu wniesienia przez niego uwag. Wzór protokołu stanowi załącznik nr 2 do rozporządzenia. Wątpliwości, czy zwolnienie lekarskie od pracy wykorzystywane było niezgodnie z jego celem, rozstrzyga właściwa jednostka organizacyjna Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, uzyskując w miarę potrzeby opinię lekarza leczącego, i wydaje w razie sporu decyzję, od której przysługują środki odwoławcze określone w odrębnych przepisach.

W tym miejscu można również wskazać, że nagrywanie (filmowanie) danej osoby bez jej zgody może narazić nagrywającego w procesie cywilnym  na zarzut naruszenia jej dóbr osobistych.