Mieszkanie spółdzielcze w spadku

Odpowiedź prawnika: Mieszkanie spółdzielcze w spadku

 Niniejsza informacja prawna zakłada, że opisane w stanie faktycznym spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego zostało nabyte przed 15 stycznia 2003 roku oraz, że spadkodawca nie sporządził testamentu. 

W związku z powyższym takie prawo (potocznie określane jako mieszkanie spółdzielcze)  przydzielone na rzecz małżonków lub jednego z nich w czasie trwania małżeństwa dla zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych, zasadniczo należy wspólnie do małżonków bez względu na istniejące między nimi stosunki własnościowe (np. umowę małżeńską). Wyjątkiem są nieliczne sytuacje, kiedy prawo to:

1. zostało przyznane jednemu z małżonków przed zawarciem małżeństwa,

2. zostało nabyte przez jedno z małżonków w drodze spadkobrania lub darowizny,

3. zostało nabyte w trakcie małżeństwa przez jedno z małżonków z majątku odrębnego od osoby trzeciej.

We wszystkich wspomnianych przypadkach spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego stanowiłoby majątek odrębny małżonka.

Na płaszczyźnie prawa spadkowe wyżej przedstawione rozróżnienie ma o tyle znaczenie, iż w sytuacji, gdy mieszkanie spółdzielcze było "własnością" obydwojga małżonków, to do spadku obrazowo mówiąc wejdzie tylko połowa tego mieszkania. Natomiast w sytuacji, kiedy było ono "własnością" tylko zmarłego małżonka, to do spadku wejdzie "całe" spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego. 

Należy także dodać, że jeżeli spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu przeszło na kilku spadkobierców, powinni oni, w terminie jednego roku od dnia otwarcia spadku, wyznaczyć spośród siebie pełnomocnika w celu dokonywania czynności prawnych związanych z wykonywaniem tego prawa, włącznie z zawarciem w ich imieniu umowy o przeniesienie własności lokalu. W razie bezskutecznego upływu tego terminu, na wniosek spadkobierców lub spółdzielni, sąd w postępowaniu nieprocesowym wyznaczy przedstawiciela.

Jeżeli spadkodawca nie sporządził testamentu, to następuje tzw. dziedziczenie ustawowe, czyli spadkobiercami zostają wskazane przez ustawę (Kodeks cywilny) osoby.

Krąg podmiotów, mogących dziedziczyć jest stosunkowo ograniczony. Na podstawie ogólnych regulacji w pierwszej kolejności dziedziczą zstępni zmarłego (dzieci, wnuki...) oraz żyjący małżonek. Dopiero jeżeli spadkodawca nie pozostawił zstępnych, to do dziedziczenia dochodzą rodzice spadkodawcy i jego rodzeństwo. Do tej grupy zalicza się także małżonka spadkodawcy. Pomimo tego, przytoczonych reguł o powołaniu do dziedziczenia z ustawy nie stosuje się małżonka spadkodawcy pozostającego w separacji. Taka osoba mogłaby dziedziczyć tylko podstawie testamentu.    

Pierwszą zasadniczą czynnością w postępowaniu spadkowym jest przyjęcie spadku, które co do zasady polega na złożeniu przez spadkobiercę przed sądem lub notariuszem oświadczenia o przyjęciu spadku. Jednakże jeżeli spadkobierca w ciągu 6 miesięcy od chwili, kiedy dowiedział się o tym że został spadkobiercą (najczęściej jest to moment otwarcia spadku czyli śmierci spadkodawcy) nie złożył takiego oświadczenia przyjmuje się, iż spadek został przez niego przyjęty. Pisemnym tego dowodem jest jednakże postanowienie sądu o nabyciu spadku, które można uzyskać wyłącznie na drodze sądowej.

Działu spadku można dokonać również albo na drodze sądowej, wszczynając stosowne postępowanie (o dział spadku) albo na drodze umowy w formie aktu notarialnego zawartej z innymi spadkobiercami.