Nabycie zajętej rzeczy w dobrej wierze

Odpowiedź prawnika: Nabycie zajętej rzeczy w dobrej wierze

Egzekucja z ruchomości rozpoczyna się przez jej zajęcie. Komornik dokonuje zajęcia przez wpisanie ruchomości do protokołu zajęcia. Odpis protokołu zajęcia należy doręczyć dłużnikowi i współwłaścicielom zajętej ruchomości, którzy nie są dłużnikami (art. 847 kpc).

Dla udzielenia odpowiedzi istotny jest art. 848 kpc:

Art. 848. Zajęcie ma ten skutek, że rozporządzenie ruchomością dokonane po zajęciu nie ma wpływu na dalszy bieg postępowania, a postępowanie egzekucyjne z zajętej ruchomości może być prowadzone również przeciwko nabywcy. Przepis ten nie narusza przepisów o ochronie nabywcy w dobrej wierze.

Dłużnik nie może więc zbyć zajętej ruchomości, a gdyby nastąpiło zbycie, nabywca wchodzi w obowiązki dłużnika w tym sensie, że postępowanie egzekucyjne z zajętej ruchomości może być prowadzone dalej przeciwko nabywcy. Wobec nabywcy jednak nie będzie wystawiana klauzula wykonalności, bo nie chodzi tu o przypadek przejścia obowiązku objętego tytułem egzekucyjnym na inną osobę (B. Dobrzański w: Komentarz do k.p.c., s. 1197).

Ostatnie zdanie omawianego przepisu stanowi, że nie dochodzi do naruszenia przepisów o ochronie nabywcy w dobrej wierze. Chodzi tutaj o art. 169 kc:

Art. 169. § 1. Jeżeli osoba nie uprawniona do rozporządzania rzeczą ruchomą zbywa rzecz i wydaje ją nabywcy, nabywca uzyskuje własność z chwilą objęcia rzeczy w posiadanie, chyba że działa w złej wierze.

§ 2. Jednakże gdy rzecz zgubiona, skradziona lub w inny sposób utracona przez właściciela zostaje zbyta przed upływem lat trzech od chwili jej zgubienia, skradzenia lub utraty, nabywca może uzyskać własność dopiero z upływem powyższego trzyletniego terminu. Ograniczenie to nie dotyczy pieniędzy i dokumentów na okaziciela ani rzeczy nabytych na urzędowej licytacji publicznej lub w toku postępowania egzekucyjnego.

To uregulowanie należy tak tłumaczyć, że jeżeli dłużnik, który jest osobą nieuprawnioną do rozporządzania rzeczą ruchomą w rozumieniu dokona jej zbycia i wyda ją nabywcy, który nie działa w złej wierze, czyli nie wie o zajęciu, to z mocy tego przepisu nabywca uzyska własność z chwilą objęcia rzeczy w posiadanie (B. Dobrzański w: Komentarz do k.p.c., s. 1197).

Nabycie w dobrej wierze rzeczy zajętej przez komornika nie wyłącza jednak skutków zajęcia. Nabywca w dobrej wierze może domagać się ochrony swych praw do zajętej rzeczy przez wytoczenie powództwa przewidzianego w art. 841 kpc (powództwo ekscydencyjne). Ponadto w orzecznictwie przyjęto, że możliwość prowadzenia egzekucji z ruchomości przeciwko nabywcy nie pozbawia możliwości wytoczenia powództwa przez wierzyciela przeciwko nabywcy o wydanie rzeczy zbytej. Dał temu wyraz Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 11 stycznia 1966 r., I CZ 125/65, ustalając następującą tezę: „Okoliczność, że powód mógłby uzyskać zaspokojenie swego roszczenia o wydanie rzeczy ruchomej, kontynuując na podstawie art. 848 k.p.c. egzekucję przeciwko osobie, której pozwany zbył tę rzecz, mimo jej zajęcia w drodze zabezpieczenia powództwa, nie uzasadnia odrzucenia pozwu wytoczonego następnie przez tegoż powoda przeciwko nabywcy rzeczy o jej wydanie. Powód nie miałby interesu prawnego w popieraniu drugiego powództwa, jeżeli pierwszy proces zakończyłby się dla niego pomyślnie”