Nabycie spadku a zwolnienie od kosztów sądowych

Odpowiedź prawnika: Nabycie spadku a zwolnienie od kosztów sądowych

Zgodnie z art. 77 ust. 2 Konstytucji RP ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw. Z uwagi na powyższe możliwe jest wnioskowanie o zwolnienie od kosztów sądowych w każdym rodzaju postępowań sądowych. Żądanie takie może zostać również zawarte we wniosku o stwierdzenie nabycia spadku. Niemniej opłata sądowa od takiego wniosku jest stała i wynosi 50 zł, nie jest zatem zależna od wartości spadku (art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

Należy również wskazać, iż zwolnienia od kosztów sądowych może się domagać osoba fizyczna, która złożyła oświadczenie, że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku dla utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Do wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych powinno być również dołączone oświadczenie obejmujące szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby ubiegającej się o zwolnienie od kosztów (art. 102 ust. 1 i 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

Oświadczenie sporządza się według ustalonego wzoru - na formularzu dostępnym w sądzie, bądź na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości. Do oświadczenia należy również dołączyć dokumenty potwierdzające stan majątkowy, tj. dochód i wydatki. Dokumentami takimi są m.in. zaświadczenie o wysokości zarobków, renty, zasiłku, wyrok zasądzający alimenty (jeśli chodzi o dochód). Rachunki za czynsz, umowa najmu, rachunki za media, telefon, itp., umowy pożyczki, kredytu (jeśli chodzi o wydatki).

Jeżeli ww. oświadczenie nie zostało złożone, albo nie zawiera wszystkich wymaganych danych, przewodniczący wzywa stronę pod rygorem zwrócenia pisma do poprawienia, uzupełnienia lub opłacenia go w terminie tygodniowym (art. 102 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 130 k.p.c.). Nieuzupełnienie wniosku spowoduje zatem zwrot wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, które tym samym nie wywoła żadnych skutków prawnych - będzie uważane za niebyłe. Tym samym konieczne stanie się wniesienie opłaty sądowej - nieuczynienie tego wbrew wezwaniu sądu - skutkować będzie z kolei zwrotem wniosku o stwierdzenie nabycia spadku.

Sąd może również odebrać od osoby ubiegającej się o zwolnienie od kosztów sądowych przyrzeczenie o treści: "Świadomy znaczenia mych słów i odpowiedzialności przed prawem zapewniam, że złożone przeze mnie oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania jest prawdziwe i rzetelne". Natomiast stronę, która uzyskała zwolnienie od kosztów sądowych na podstawie świadomego podania nieprawdziwych okoliczności, sąd, cofając zwolnienie, skazuje na grzywnę w wysokości do 1.000 złotych. Niezależnie od obowiązku uiszczenia grzywny strona powinna uiścić wszystkie przepisane opłaty i pokryć obciążające ją wydatki. Osobę, która ponownie zgłosiła wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, świadomie podając nieprawdziwe okoliczności o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania, sąd, odrzucając wniosek, skazuje na grzywnę w wysokości do 2.000 złotych (art. 102 ust. 3 i art. 111 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Ponadto podanie nieprawdziwych informacji po złożeniu przysięgi traktowane będzie jak fałszywe zeznanie - co stanowi przestępstwo zagrożone karą do 3 lat pozbawienia wolności (art. 233 par. 1 k.k.).