Naprawa nawierzchni drogi służebnej

Odpowiedź prawnika: Naprawa nawierzchni drogi służebnej

Zgodnie z art. 289 kc w braku odmiennej umowy obowiązek utrzymywania urządzeń potrzebnych do wykonywania służebności gruntowej obciąża właściciela nieruchomości władnącej. Jeżeli obowiązek utrzymywania takich urządzeń został włożony na właściciela nieruchomości obciążonej, właściciel odpowiedzialny jest także osobiście za wykonywanie tego obowiązku. Odpowiedzialność osobista współwłaścicieli jest solidarna. Żaden przepis nie przewiduje natomiast obowiązku wybudowania stosownych urządzeń, przez co należy rozumieć także utwardzenie drogi, wyłożenie jej kostką, czy położenie asfaltu. Choć oczywiście na ogół korzystający ze służebności jest zmuszony poczynić pewne nakłady, nieraz wysokie, by móc dogodnie korzystać z drogi. Należy jednak pamiętać, że zbudowane urządzenie najczęściej jest trwale związane z gruntem, a tym samym stanowi część składową nieruchomości – czyli jest własnością właściciela drogi.

Nie oznacza to jednak, iż właściciel drogi może z niej dowolnie korzystać. Jego własność jest bowiem ograniczona treścią służebności ustanowionej na Pana rzecz. Stąd więc z pewnością ustawienie słupów oświetleniowych, nawet tymczasowych, w obrębie drogi i jej zwężenie w ten sposób narusza Pana prawo (służebność), podobnie można spróbować potraktować zniszczenie drogi. W takiej sytuacji można zastanowić się nad roszczeniem posesoryjnym (ochrona posiadania) lub negatoryjnym (ochrona prawa – służebności). Zgodnie bowiem z art. 352 § 2 kc do ochrony posiadania służebności znajdują odpowiednie zastosowanie przepisy o ochronie posiadania rzecz (art. 344 kc):

§ 1.Przeciwko temu, kto samowolnie naruszył posiadanie, jak również przeciwko temu, na czyją korzyść naruszenie nastąpiło, przysługuje posiadaczowi roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie naruszeń. Roszczenie to nie jest zależne od dobrej wiary posiadacza ani od zgodności posiadania ze stanem prawnym, chyba że prawomocne orzeczenie sądu lub innego powołanego do rozpoznawania spraw tego rodzaju organu państwowego stwierdziło, że stan posiadania powstały na skutek naruszenia jest zgodny z prawem.
§ 2. Roszczenie wygasa, jeżeli nie będzie dochodzone w ciągu roku od chwili naruszenia.

Jednakże „ochrona posiadania służebności nie może polegać na przywróceniu posiadania nieruchomości, a jedynie na zaniechaniu naruszeń przez zakaz czynienia przeszkód.

Natomiast ochrona posesoryjna przysługuje zarówno przeciwko temu, kto samowolnie naruszył posiadanie służebności, jak również przeciwko temu, na czyją korzyść naruszenia dokonano (...)Roszczenie posesoryjne nie obejmuje żądań petytoryjnych ani odszkodowawczych. Przywrócenie stanu poprzedniego nie obejmuje zaś obowiązku restytucji, gdy w wyniku naruszenia rzecz została uszkodzona lub zniszczona (np. odbudowy rozebranego budynku)” (tak S. Rudnicki Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe. Warszawa 2006, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, wydanie VII).

Powyższe stawia więc pod znakiem zapytania możliwość skierowania roszczenia posesoryjnego, które byłoby wystarczające w Pana sytuacji.  Można natomiast zastanowić się również nad pozwem negatoryjnym (art. 222 § 2 kc: Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.). Wybór odpowiedniej drogi zależy od indywidualnych okoliczności i użycia stosownej argumentacji.