Niedopełnienie obowiązków przez funkcjonariusza
Pytanie:
"Starosta nie udzielił mi kilkakrotnie informacji publicznej. WSA nakazał mu(prawomocnie) udzielenie informacji po moich skargach. W jednym wypadku dopiero po wyroku WSA starosta doznał olśnienia i stwierdził, że informacji nie posiada (chociaż wcześniej temu nie zaprzeczał, również przed WSA, wiem że ją posiada lecz nie chce jej wydać) W jednej sprawie WSA dodatkowo orzekł wobec niego (prawomocnie) grzywnę w wysokości 8tys zł. za nieprzekazanie mojej skargi w ustawowym 15-dniowym terminie do sądu( opóźnienie 111 dni). Uzasadnienia wyroków i postanowień WSA potwierdzają, że starosta był bezczynny, nie rozstrzygają jednak jednoznacznie, czy umyślnie, nie udzielał informacji . Można jedynie pośrednio wysnuć z nich taki wniosek. Skoro bowiem starosta był bezczynny, kierował wymijające urzędowe pisma, nie dotrzymywał ustawowych terminów, to trudno uznać, że działał nieumyślnie. W tej sytuacji skierowałem sprawę do prokuratury, załączając prawomocne orzeczenia. Zgłosiłem podejrzenie dokonania przez starostę przestępstw z art. 231 par. 1kk (niedopełnienie obowiązków ze szkodą dla interesu publicznego- grzywna-szkoda w budżecie starostwa) i art.23 ustawy o dostępie do informacji publicznej(niewydawanie informacji publicznej). Po miesiącu prokuratura odmówiła wszczęcia śledztwa na brak znamion czynu zabronionego. Prokuratura stwierdziła, że czyny z art. 231par1kk i art.23 ustawy o dostępie do informacji publicznej są przestępstwami umyślnymi oraz że sprawca takiego czynu musi mieć zamiar nieudzielania informacji i przez to nie dopełnienia ciążących na nim obowiązków. Zamiar taki musi być wykazany bezspornie. Prokuratura nie odniosła się w ogóle do części zarzutów w szczególności do grzywny za niedopełnienie obowiązku przekazania mojej skargi.Z mojej wiedzy wynika, że oba ww. przestępstwa to występki, które mogą być popełnione również nieumyślnie. Prokurator podniósł również, że skarżony ostatecznie po wyrokach WSA udzielił jednak informacji publicznej, co w domyśle zwalnia go od odpowiedzialności. Z państwa wcześniejszej informacji, wynikałoby jednak, że przestępstwo już się dokonało, w 15-dniu od dnia złożenia wniosku. Wydaje się, że późniejsze wykonanie obowiązku przez skarżonego mogłoby ewentualnie być okolicznością łagodząca przy wymierzaniu kary a nie uwalniać od niej skarżonego całkowicie. Czy mam możliwość wniesienia zażalenia? Jakie argumenty mogą być w tej sytuacji podstawą mojego zażalenia? "
Odpowiedź prawnika: Niedopełnienie obowiązków przez funkcjonariusza
W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że czyny z art. 231 § 1 k.k. i art. 23 ustawy o dostępie do informacji publicznej rzeczywiście są czynami popełnianymi umyślnie. Przestępstwo niedopełnienia obowiązków przez funkcjonariusza publicznego ujęte w art. 231 § 1 kk charakteryzować się może umyślnością w postaci zamiaru bezpośredniego (starosta chciał nie dopełnić swoich obowiązków, robił to z pełną świadomością) lub zamiaru ewentualnego (przewidywał możliwość niedopełnienia swoich obowiązków i godził się na to). Z kolei czyn z art. 23 ustawy o dostępie do informacji publicznej jest bez wątpienia typem umyślnym. Po pierwsze trudno byłoby wykazać, że pod działaniem „nie udostępnienia informacji publicznej” nie kryje się w ogóle zamiar (bo tylko, gdy wykaże się istnienia zamiaru czyn jest popełniany umyślnie – przyp. red.), a jedynie niezachowanie ostrożności wymaganej w przypadku udostępniania informacji publicznej. Po drugie art. 8 kk wskazuje, że występek, a jest nim nieudostępnienie informacji publicznej wbrew ciążącemu obowiązkowi, jest popełniany umyślnie tylko, gdy wyraźnie przewiduje to ustawa. Ponieważ w ustawie o dostępie do informacji publicznej nie jest sankcjonowane nieumyślne niedopełnienie obowiązku udzielenia informacji publicznej, to czyn ten można popełnić wyłącznie umyślnie.
Jednocześnie po części ma Pan rację w odniesieniu do przestępstwa niedopełnienia obowiązków przez funkcjonariusza publicznego. Czyn ten może być popełniony także nieumyślnie, ale jest to warunkowane wykazaniem wyrządzeniem istotnej szkody (art. 231 § 3 kk). Szkoda ta może przybrać postać szkody majątkowej lub osobistej (Tyszkiewicz Leon, Hoc Stanisław, Wąsek Andrzej, Filipkowski Wojciech, Siwik Zygfryd, Kulik Marek, Bojarski Marek, Radecki Wojciech, Hofmański Piotr, Sienkiewicz Zofia, Wilk Leszek, Górniok Oktawia, Filar Marian, Kalitowski Michał, Paprzycki Lech K., Pływaczewski Emil, Stefański Ryszard A. Kodeks karny. Komentarz Warszawa 2008 Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis (wydanie I) ss. 1291). Brakuje określenia, co należy rozumieć pod pojęciem szkody istotnej – orzecznictwo stanęło na stanowisku, że jest to pojęcie ocenne, przy czym w wypadku wyrządzenia przez funkcjonariusza publicznego szkody o charakterze wyłącznie materialnym, ocena ta powinna być relatywizowana do sytuacji majątkowej pokrzywdzonego, ale też powinna obiektywnie wyrażać się orientacyjnie wartością znaczną określoną w art. 115 § 5 kk (chodzi o wartość przekraczającą 200 tys. zł). A. Marek ocenę czy szkoda jest istotna karze opierać na jej wielkości, zwłaszcza gdy ma ona charakter majątkowy, bądź na jej charakterze i stopniu naruszenia dobra publicznego lub prywatnego (A. Marek, Kodeks..., s. 430). Wreszcie Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 maja 2008 r. (sygn. III KK 29/08) wskazał, że oceniając czy wyrządzona szkoda jest istotna należy brać pod uwagę to, czy szkoda stanowiła znaczną dolegliwość dla strony pokrzywdzonej w momencie jej wyrządzania.
Naszym zdaniem trudno byłoby wykazać, że starosta działając nieumyślnie poprzez nieudostępnienie w terminie informacji publicznej na określony temat wyrządził Panu istotną szkodę o charakterze majątkowym lub osobistym. Ale aby prokurator zmienił swoją decyzję i miał przyjąć, że niedopełnienie obowiązków przez starostę miało postać nieumyślną to musiałby Pan w zażaleniu podnieść fakt, że poniósł Pan istotną szkodę na skutek działań starosty i wykazać na czym ona polegała.
Zespół prawników
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?