Niepełnosprawny rozwodnik a podział majątku wspólnego

Odpowiedź prawnika: Niepełnosprawny rozwodnik a podział majątku wspólnego

W postępowaniu o podział majątku wspólnego każda ze stron może wystąpić z żądaniem ustanowienia nierównych udziałów w majątku wspólnym, na podstawie następującego unormowania kodeksu postępowania cywilnego (dalej: kpc): Art. 567. § 1.W postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd rozstrzyga także o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie podlegają zwrotowi. Nie jest to jednak możliwe w każdym przypadku, a jedynie z ważnych powodów, jako wyjątek od zasady równości udziałów, zgodnie z treścią art. 43 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego: Art. 43. § 1. Oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. § 2. Jednakże z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Spadkobiercy małżonka mogą wystąpić z takim żądaniem tylko w wypadku, gdy spadkodawca wytoczył powództwo o unieważnienie małżeństwa albo o rozwód lub wystąpił o orzeczenie separacji. § 3. Przy ocenie, w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym.

Jeśli takie ważne powody nie występują, ewentualna różnica w wartości udziałów musi być wyrównana poprzez spłatę.

Najłatwiej byłoby oczywiście spróbować osiągnąć w sprawie podziału majątku porozumienie. Projekt podziału, tj. przyznanie sobie mieszkania i spłacenie przez żonę swojego udziału w domu, pomniejszonego o jej udział w lokalu, jest z prawnego punktu widzenia równie dopuszczalny jak każdy inny. Jednak w braku zgody w tym przedmiocie pomiędzy małżonkami ostateczne rozstrzygnięcie zależeć będzie od uznania sądu. W takiej sytuacji zastosowanie znajdą przepisy normujące postępowanie w sprawie zniesienia współwłasności, zgodnie z którymi między innymi: Art. 622. § 1. W toku postępowania o zniesienie współwłasności sąd powinien nakłaniać współwłaścicieli do zgodnego przeprowadzenia podziału, wskazując im sposoby mogące do tego doprowadzić. Art. 623. Jeżeli brak podstaw do wydania postanowienia w myśl artykułu poprzedzającego (tj. brak zgodnego wniosku małżonków co do sposobu przeprowadzenia podziału), a zachodzą warunki do dokonania podziału w naturze, sąd dokonuje tego podziału na części odpowiadające wartością udziałom współwłaścicieli z uwzględnieniem wszelkich okoliczności zgodnie z interesem społeczno-gospodarczym. Różnice wartości wyrównuje się przez dopłaty pieniężne.

Jaki dokładnie podział zostanie przeprowadzony, zależy od okoliczności konkretnego przypadku. Sąd, orzekając o samym sposobie podziału majątku wspólnego (a nie wysokości udziałów), bierze pod uwagę całokształt sytuacji życiowej uczestników postępowania (wiek, zawód, stan rodzinny oraz dane co do zarobków i majątku, dotychczasowy sposób korzystania z majątku wspólnego jak również inne okoliczności, które mogą mieć wpływ na rozstrzygnięcie, co każdy z małżonków ma otrzymać z majątku wspólnego) - w tym zakresie stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku. Niepełnosprawność małżonka, zwłaszcza skutkująca brakiem możliwości samodzielnej egzystencji, niewątpliwie należy do okoliczności, które na tej podstawie podlegają uwzględnieniu. Ponadto przeprowadzając podział sąd zobowiązany jest zapewnić jego zgodność z zasadami współżycia społecznego. Jest to pojęcie szerokie i dosyć płynne. Treść tego pojęcia jest każdorazowo, w odniesieniu do okoliczności konkretnego przypadku, precyzowana przez sąd.
Podsumowując, niepełnosprawność z pewnością zostanie uwzględniona przez sąd i jeśli np. mieszkanie jest lepiej dostosowane do własnych potrzeb pod względem architektonicznym niż dom, to wzrasta prawdopodobieństwo, że zostanie ono przyznane w wyniku podziału. Jednak nie sposób przewidzieć zakresu i sposobu uwzględnienia przez sąd tej okoliczności, zależy to od całokształtu sytuacji. Najkorzystniej byłoby mimo wszystko spróbować wypracować zgodny plan podziału i ewentualnych spłat.