Odrzucenie spadku przez małoletnich

19.10.2010

Pytanie:

"Trzy miesiące temu zmarł ojciec mojego męża. Ponieważ miał zadłużenie w dwóch bankach z powodu wziętych kredytów, mąż chce złożyć notarialnie oświadczenie o odrzuceniu spadku po ojcu. Jednakże martwi nas fakt, gdyż mamy dwoje dzieci w wieku 6 lat i z tego co nam wiadomo, to one będą spadkobiercami, jeśli mąż odrzuci spadek. Dzieci dziedziczą z ograniczeniem na długi spadkowe, ale czy jak będą pełnoletnie, to np. banki mogą domagać się od nich spłaty długów po nieżyjącym dziadku? My nie jesteśmy w stanie spłacać kredytów po teściu. Czy możemy w jakiś sposób uchronić dzieci na przyszłość od spłaty długów na rzecz banków?"

Odpowiedź prawnika: Odrzucenie spadku przez małoletnich

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż skutki przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza następują z chwilą złożenia odpowiedniego oświadczenia lub z mocy prawa po 6 miesiącach w przypadku nie złożenia tego oświadczenia (w przypadku małoletnich). Nie jest możliwa późniejsza zmiana formy przyjęcia spadku – np. wskutek dojścia dzieci do pełnoletności. Tak więc, od chwili przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza Państwa dzieci będą odpowiadały z tytułu długów spadkowych zgodnie z tym przyjęciem. W razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku. Późniejsze dojście do pełnoletności dzieci nie będzie miało tutaj żadnego znaczenia.

Wskazać również należy, iż już po dokonaniu tego przyjęcia wierzyciele spadkowi będą mogli dochodzić od Państwa dzieci spłaty długów spadkowych (oczywiście w ograniczeniu do aktywów spadku – zgodnie z dobrodziejstwem inwentarza). Wierzyciele nie będą musieli czekać, aż dzieci będą pełnoletnie. Oczywiście sprawy te będą kierowane do Państwa jako przedstawicieli ustawowych małoletnich.

Fakt, iż małoletni z mocy ustawy przyjmują spadek z dobrodziejstwem inwentarza nie stoi na przeszkodzie, aby spadek ten został przez nich odrzucony.

Zgodnie z art. 1020 k.c. spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku. Na podstawie art. 931 § 2 udział spadkowy, jaki by mu przypadł, przypada jego dzieciom w częściach równych.

Zgodnie z art. 1015. § 1. k.c. oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania.

Jak zauważa się w doktrynie, jeżeli spadkobierca nie ma zdolności do czynności prawnych, termin sześciomiesięczny rozpoczyna bieg od chwili, w której o tytule powołania spadkobiercy dowiedział się jego przedstawiciel ustawowy. (Skowrońska-Bocian Elżbieta, Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga czwarta. Spadki., Warszawa 2009, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, s. 328). W niniejszej sprawie należy przyjąć, że 6 miesięczny termin dla odrzucenia spadku przez Państwa dzieci rozpocznie bieg od chwili złożenia przez Pani męża oświadczenia o odrzuceniu spadku.

Zgodnie z art. 101 § 3 k.r.o., bez zezwolenia sądu opiekuńczego rodzice nie mogą dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka ani zgoda taka nie może być wyrażona przez dziecko. Jak zauważa H. Ciepła (w: Sychowicz Marek, Ciepła Helena, Kalus Stanisława, Czech Bronisław, Domińczyk Tadeusz, Piasecki Kazimierz (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2009 Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, s. 1152): „zezwolenie sądu opiekuńczego jest konieczne dla skuteczności czynności prawnej i nie może być udzielone ex post, a czynność prawna dokonana bez zezwolenia sądu jest nieważna".

Zgodnie z art. 583 k.p.c. zezwolenia na dokonanie przez rodziców czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka lub na wyrażenie przez rodziców zgody na dokonanie takiej czynności przez dziecko sąd opiekuńczy udziela na wniosek jednego z rodziców po wysłuchaniu drugiego. Postanowienie sądu opiekuńczego w tym przedmiocie staje się skuteczne dopiero z chwilą uprawomocnienia się i nie może być zmienione ani uchylone, jeżeli na podstawie zezwolenia powstały skutki prawne względem osób trzecich.

Wobec powyższego, aby odrzucić spadek również przez Państwa dzieci, należy złożyć odpowiedni wniosek do sądu rodzinnego (zachęcamy do skorzystania z usługi "Zamów dokument", gdzie będziemy mogli sporządzić dla Państwa odpowiedni wniosek). Po otrzymaniu postanowienia sądu, będą mogli Państwo odrzucić spadek również w imieniu dzieci.

Zespół prawników
e-prawnik.pl

Odpowiedź prawnika: Odrzucenie spadku przez małoletnich

Komentarze