Odszkodowanie za niewątpliwie niesłuszne aresztowanie

Odpowiedź prawnika: Odszkodowanie za niewątpliwie niesłuszne aresztowanie

Odszkodowanie za tymczasowe aresztowanie

Kwestia odszkodowania za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie została uregulowana przez ustawodawcę w rozdziale 58 kodeksu postępowania karnego. W postępowaniu odszkodowawczym sąd karny rozstrzyga o odpowiedzialności cywilnej Skarbu Państwa i w związku z tym mają tu zastosowanie normy prawa cywilnego dotyczące wysokości szkody i odszkodowania zawarte w kodeksie cywilnym, m.in. w art. 361, 362, 444 kodeksu cywilnego. Przepisy kodeksu cywilnego mają zastosowanie w razie braku unormowań w kodeksie postępowania karnego. Rozdział 58 kodeksu postępowania karnego zawiera zarówno przepisy materialnoprawne, określające warunki cywilnoprawnej odpowiedzialności Skarbu Państwa, jak i przepisy karnoprocesowe normujące przebieg postępowania odszkodowawczego. Odszkodowanie obejmuje zarówno naprawienie szkody w ujęciu prawa cywilnego, tj. poniesione straty i utracone korzyści, jak i zadośćuczynienie za krzywdę doznaną w wyniku niesłusznego skazania lub pozbawienia wolności (T.Grzegorczyk, Komentarz do kodeksu postępowania karnego, Zakamycze 2005).

Zakaz reformatonis in peius

Postępowanie w sprawie zadośćuczynienia za tymczasowe aresztowanie jest prowadzone zgodnie z procedurą karną. Stąd ma do niego zastosowanie art. 434 k.p.k., zgodnie z którym środek odwoławczy wniesiony na niekorzyść oskarżonego może spowodować orzeczenie także na korzyść oskarżonego.

Skarga do Trybunału w Strasburgu

Jeżeli chciałby Pan złożyć skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, to jest Pan obowiązany do wyczerpania wszyskich dostępnych środków obrony swych praw, a więc do wniesienia apelacji, a następnie kasacji.

Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu wydał wiele orzeczeń w związku z przedłużaniem okresu tymczasowego aresztowania ponad dozwolony przez prawo okres (m in. orzeczenie w sprawie Bartosiński). Jednakże zapadły one na gruncie odmiennego stanu prawnego - polskie prawo nie przewidywało skargi z tytułu przedłużania okresu tymczasowego aresztowania. Wówczas zagadnieniem rozpatrywanym przez Trybunał był brak możliwości dochodzenia takiego odszkodowania jako złamanie prawa do sądu pokrzywdzonego. Trybunał orzekał więc odszkodowanie z tego tytułu.

W Pańskiej sprawie chodzi jedynie o niewystarczającą wysokość odszkodowania zasądzonego przez sąd krajowy. Trudno doszukać się tutaj naruszenia prawa do sądu zawartego w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Nawet na gruncie Konstytucji RP, gdzie, zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, przewidziano w ramach prawa do sądu prawo do wyroku sądowego, polega ono jedynie na prawie do uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia danej sprawy. W stanie faktycznym przedstawionym przez Pana chodzi nie o możliwość uzyskania takiego rozstrzygnięcia, bo tą gwarantuje rozdz. 58 k.p.k., ale o satysfakcję z uzyskanego rozstrzygnięcia. Ani prawo krajowe, ani międzynarodowe nie zna prawa do satysfakcjonującego stronę rozstrzygnięcia. Wobec tego nie widzimy podstaw do uzyskania jakiegokolwiek zadośćuczynienia w wyniku złożenia skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu.

Możliwość podwyższenia zadośćuczynienia

Nie oznacza to, że sąd w toku postępowania apelacyjnego nie może uznać, że odszkodowanie zostało zasądzone w wysokości nieodpowiedniej w stosunku do ustalonych okoliczności. Zgodnie z art. 427 § 3. k.p.k. także odwołujący się może również wskazać nowe fakty lub dowody. Może Pan więc złożyć apelację, w której może Pan zwrócić uwagę na nowe fakty lub dowody uzasadniające zwiększenie zadośćuczynienia lub błędy popełnione przez sąd w określaniu wysokości zadośćuczynienia. Zgodnie z art. Art. 428. k.p.a. środek odwoławczy wnosi się na piśmie do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie. Strona może złożyć odpowiedź na środek odwoławczy, ale musi tego dokonać pisemnie do sądu. Nie może Pan więc dokonać tych czynności podczas rozprawy apelacyjnej.