Ograniczenie wspólności majątkowej małżonków

Odpowiedź prawnika: Ograniczenie wspólności majątkowej małżonków

Zgodnie z art. 31 par. 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, k.r.o. z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Natomiast zgodnie z art. 33 pkt 10 k.r.o. do majątku osobistego każdego z małżonków należą przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Wobec powyższego możliwe są następujące kombinacje:

Jeżeli dokonacie Państwo nabycia nieruchomości za środków pochodzących wyłącznie z poszczególnych majątków osobistych – majątek ten w ogóle nie wejdzie w skład wspólności ustawowej. Będzie on przedmiotem współwłasności istniejącej niezależnie od majątku wspólnego w udziałach określonych w umowie nabycia nieruchomości. W tym wypadku (jak również wszystkich podanych niżej, należy dokonać stosownych oświadczeń w akcie notarialnym o pochodzeniu środków na nabycie nieruchomości).

Jeżeli dokonacie Państwo nabycia nieruchomości ze środków pochodzących częściowo z majątków osobistych i częściowo z majątku wspólnego, nieruchomość w udziałach odpowiadających wyłożonemu majątkowi osobistemu będzie stanowić współwłasność małżonków a w pozostałym udziale wejdą do majaku wspólnego.

Następnie jeżeli nabycie nieruchomości dokona się na majątek wspólny (albo częściowo na majątek wspólny), małżonkowie mogą zawrzeć umowę w trybie art. 47 k.r.o.. Przepisy nie określają granic, do jakich można ograniczyć wspólność ustawową. Należy jednak mieć na uwagę, że wyłączenie z majątku wspólnego wszystkich jego składników nie stanowi ograniczenia wspólności ustawowej, ale w istocie jest ustanowieniem rozdzielności majątkowej.

Ograniczenie wspólności ustawowej może być ustanowione ze skutkiem na przyszłość (od chwili zawarcia umowy lub innej późniejszej daty) albo (także) obejmować przedmioty majątkowe wchodzące w skład majątku wspólnego w chwili zawarcia umowy. W pierwszym wypadku przedmioty nieobjęte wspólnością z chwilą ich nabycia wejdą w skład majątku osobistego jednego z małżonków. W drugim wypadku do majątku wyłączonego ze wspólności stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego (art. 46 k.r.o.). Udziały w tym majątku wejdą w skład majątków osobistych każdego z małżonków. Małżonkowie mogą też dokonać podziału tej części majątku, która została wyłączona ze wspólności ustawowej (art. 46 k.r.o. w zw. z art. 1035 k.c.), i wówczas w skład majątków osobistych każdego z nich wejdą - na miejsce udziałów w dzielonym majątku - przedmioty otrzymane w wyniku podziału. Małżonkowie mogą też dokonać rozliczenia wydatków i nakładów poczynionych z ich majątków osobistych na przedmioty wyłączone ze wspólności (art. 45 par. 1 k.r.o.).

Podsumowując, możecie Państwo zawrzeć umowę o ograniczeniu wspólności majątkowej zarówno przed nabyciem nieruchomości (w tym wypadku ograniczenie będzie skuteczna od momentu nabycia) jak również w późniejszym czasie ( i mieć skutek wobec majątku istniejącego już we wspólności albo współwłasności).

Nie dopatrujemy się żadnych przeszkód do ustanowienia w umowie o ograniczeniu wspólności ustawowej nierównych udziałów. Jednakże wydaje się, że małżonek, który zgodził się na pomniejszony udział może mieć trudności z ewentualnym rozliczeniem tej nierówności w przyszłości.