Pytanie klienta:
Odpowiedź prawnika:
Opryskiwanie roślin przez sąsiada - aktualne wymagania prawne i minimalne odległości
Najważniejsze informacje
Opryskiwanie roślin środkami ochrony podlega ścisłym regulacjom prawnym określonym w ustawie o środkach ochrony roślin z 2013 r. (Dz. U. z 2024 r. poz. 630). Minimalna odległość od budynków mieszkalnych wynosi 20 metrów, a osoba stosująca środki musi posiadać odpowiednie uprawnienia.
Podstawowe przepisy prawne
Kwestie związane z opryskiwaniem roślin reguluje ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin (Dz. U. z 2024 r. poz. 630). Środki ochrony roślin to substancje aktywne lub preparaty zawierające jedną lub więcej substancji aktywnych, przeznaczone do:
- ochrony roślin przed organizmami szkodliwymi
- wpływania na procesy życiowe roślin (regulatory wzrostu)
- niszczenia niepożądanych roślin (herbicydy)
- zapobiegania niepożądanemu wzrostowi roślin
Wymagane kwalifikacje i uprawnienia
Uwaga - Obowiązkowe szkolenia
Zgodnie z art. 41 ustawy, zabiegi przy użyciu środków ochrony roślin mogą być wykonywane wyłącznie przez osoby, które ukończyły szkolenie w zakresie stosowania środków ochrony roślin i posiadają aktualne zaświadczenie o ukończeniu tego szkolenia.
Szkolenie jest wymagane wyłącznie dla użytkowników profesjonalnych, czyli osób stosujących środki ochrony roślin w pracy zawodowej lub działalności gospodarczej, na dużych uprawach czy plantacjach
Dodatkowo, środki ochrony roślin zaliczane do bardzo toksycznych lub toksycznych dla człowieka mogą nabywać wyłącznie osoby z odpowiednimi kwalifikacjami potwierdzonymi zaświadczeniem o ukończeniu szkolenia.
Minimalne odległości i warunki stosowania
Zgodnie z art. 43 ustawy, środki ochrony roślin na terenie otwartym stosuje się sprzętem naziemnym, jeżeli:
Warunki atmosferyczne
Prędkość wiatru nie przekracza 3 m/s (wcześniej było 4 m/s - przepisy zostały zaostrzone)
Odległości minimalne
Miejsce stosowania środka musi być oddalone o co najmniej:
- 5 m od krawędzi jezdni dróg publicznych (z wyłączeniem dróg gminnych)
- 20 m od budynków mieszkalnych i zabudowań inwentarskich
- 20 m od pasiek, plantacji roślin zielarskich, ogrodów działkowych
- 20 m od rezerwatów przyrody, parków narodowych
- 20 m od wód powierzchniowych
Sprzęt i jego sprawność techniczna
Sprzęt używany do opryskiwania musi być regularnie poddawany badaniu sprawności technicznej. Stosowanie niesprawnego technicznie sprzętu jest zabronione i podlega karze grzywny.
Obowiązek prowadzenia ewidencji
Posiadacze gruntów lub obiektów magazynowych, gdzie prowadzone są zabiegi ochrony roślin, muszą prowadzić ewidencję tych zabiegów, zawierającą informacje o:
Krok 1: Dokumentacja zabiegu
Data i miejsce wykonania zabiegu, powierzchnia objęta zabiegiem
Krok 2: Szczegóły środka
Nazwa środka ochrony roślin, dawka, stężenie roztworu
Krok 3: Warunki zastosowania
Warunki atmosferyczne podczas zabiegu, sposób aplikacji
Zakazy i ograniczenia
Miejsca gdzie zabrania się stosowania środków ochrony roślin
- Tereny placów zabaw, żłobków, przedszkoli, szkół podstawowych
- Tereny szpitali
- Strefy ochronne "A" wydzielone na obszarach uzdrowisk
- Obszary ochrony uzdrowiskowej
Zabrania się również stosowania środków ochrony roślin zaliczonych do bardzo toksycznych i toksycznych dla człowieka oraz środków chwastobójczych i desykantów przy użyciu sprzętu agrolotniczego.
Okres prewencji i bezpieczeństwo
Okres prewencji to czas po zastosowaniu środka ochrony roślin, w którym człowiek i zwierzęta nie powinni stykać się ani przebywać w pobliżu miejsc, gdzie zastosowano środek. Informacje o okresie prewencji znajdują się na etykiecie każdego środka.
Konsekwencje prawne naruszeń
Zgodnie z ustawą, kto:
- wykonuje zabiegi środkami ochrony roślin bez wymaganego zaświadczenia o ukończeniu szkolenia
- stosuje środki sprzętem niesprawnym technicznie
- stosuje środki niezgodnie z obowiązującymi zasadami ich stosowania
- nie zachowuje minimalnych odległości od budynków mieszkalnych
podlega karze grzywny.
Co można zrobić w przypadku naruszenia przepisów?
Krok 1: Dokumentacja
Udokumentuj naruszenia - rób zdjęcia, notuj daty i godziny opryskiwania, zapisuj warunki atmosferyczne
Krok 2: Zgłoszenie do PIORiN
Złóż skargę do Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa - właściwego organu kontroli
Krok 3: Aspekty cywilnoprawne
Rozważ dochodzenie roszczeń z tytułu immisji bezpośrednich na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego
Zmiany w przepisach na 2024-2025
Aktualizacje prawne
Od 1 lipca 2025 r. wchodzą w życie nowe przepisy dotyczące kontroli dodatkowych gatunków roślin pod kątem bakterii Xylella fastidiosa. W sezonie 2024-2025 wycofano z obrotu niektóre substancje czynne, co wpływa na dostępność środków ochrony roślin.
Ochrona zdrowia i środowiska
Zgodnie z aktualnym brzmieniem ustawy, środki ochrony roślin można stosować wyłącznie w sposób, który nie dopuszcza do zagrożenia zdrowia człowieka, zwierząt lub środowiska. Oznacza to, że nawet legalne stosowanie środków nie może stwarzać rzeczywistego zagrożenia dla sąsiadów.
Gdy sąsiad nie przestrzega przepisów
Jeśli sąsiad nie zachowuje minimalnej odległości 20 metrów od Twojego budynku mieszkalnego lub stosuje środki bez odpowiednich uprawnień, możesz:
- Zgłosić sprawę do Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa
- Zwrócić się do sądu o zaprzestanie immisji
- Dochodzić odszkodowania za szkody w zdrowiu lub mieniu
Podsumowanie
Opryskiwanie roślin podlega szczegółowym regulacjom prawnym mającym na celu ochronę zdrowia ludzi i środowiska. Kluczowe jest zachowanie minimalnej odległości 20 metrów od budynków mieszkalnych oraz posiadanie odpowiednich uprawnień przez osobę wykonującą zabiegi. W przypadku naruszeń można dochodzić swoich praw zarówno w trybie administracyjnym, jak i cywilnym.