Osoby uprawnione do pochówku zmarłego

Odpowiedź prawnika: Osoby uprawnione do pochówku zmarłego

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych, prawo pochowania zwłok ludzkich ma najbliższa pozostała rodzina osoby zmarłej, a mianowicie: 1) pozostały małżonek(ka), 2) krewni zstępni, 3) krewni wstępni, 4) krewni boczni do 4 stopnia pokrewieństwa, 5) powinowaci w linii prostej do 1 stopnia. Prawo pochowania zwłok osób wojskowych zmarłych w czynnej służbie wojskowej przysługuje właściwym organom wojskowym w myśl przepisów wojskowych. Prawo pochowania zwłok osób zasłużonych wobec Państwa i społeczeństwa przysługuje organom państwowym, instytucjom i organizacjom społecznym. Prawo pochowania zwłok przysługuje również osobom, które do tego dobrowolnie się zobowiążą.

W tym miejscu należy wskazać na wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna i Administracyjna z dnia 14 maja 1982 r. (IV CR 171/82), zgodnie z którym, o miejscu i sposobie pochowania zwłok, a także o wyborze osoby, która ma się tym zająć, decyduje przede wszystkim pozostawiona wola zmarłego; dopiero gdy zmarły takich dyspozycji nie pozostawił, zajęcie się pogrzebem i podjęcie koniecznych w związku z tym decyzji należy do osób wymienionych w art. 10 ustawy  z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U. 1959 r. Nr 11 poz. 62).

W uzasadnieniu do tego wyroku Sąd Najwyższy wskazał, że prawo do pochówku zmarłego należy do osób wymienionych w art. 10  wspomnianej ustawy, z zachowaniem wskazanej tam kolejności. Wykładnię tę potwierdza zresztą powszechna praktyka społeczna.

Z kolei Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 listopada 1976 r. (II CR 415/7) wskazał, że pierwszeństwo do pochowania zwłok ma pozostały małżonek i dzieci.

Kwestię sporu między osobami uprawnionymi do pochówku zmarłego rozstrzygnął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 maja 1975 r. (II CR 193/75). Zgodnie z tym orzeczeniem jeżeli już po pochowaniu zwłok, które nastąpiło w trybie art. 10 ustawy  z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U. 1972 r. Nr 47 poz. 298) powstaje pomiędzy najbliższymi członkami rodziny spór co do miejsca pochowania i sposobu roztoczenia pieczy nad grobem osoby zmarłej, sąd rozstrzygając ten spór powinien mieć na względzie nie tylko przepisy powołanej ustawy, lecz przede wszystkim przepisy prawa cywilnego.

W szczególności sąd może uznać, że chociaż art. 10 tej ustawy wymienia w pierwszej kolejności jako osobę uprawnioną do pochowania osoby zmarłej pozostałego przy życiu małżonka, okoliczności sprawy, a zwłaszcza wzajemne wrogie stosunki między małżonkami oraz ostatnia wola zmarłego mogą przemawiać za przyznaniem ochrony z art. 23 i 24 kc innym członkom rodziny zmarłego.

Jak więc wynika z powyższego, pierwszeństwo w pochówku Pana ojca ma jego trzecia żona, jednakże Pan nie został całkowicie pozbawiony praw, albowiem może Pan podważać decyzję trzeciej żony. Można tego dokonać albo ugodowo - ustalić z trzecią żoną jakie będzie najlepsze miejsce pochówku dla ojca, albo na drodze sądowej - w przypadku gdy trzecia żona nie będzie skłonna do zawarcia jakiejkolwiek ugody. Warto jednak pamiętać, iż w takich sytuacjach należy mieć na względzie poszanowanie zwłok i spokojny pochówek zmarłego. Spory na tym tle mogłyby doprowadzić do przedłużania pochówku, albo konieczności zmiany pochówku, a tym samym naruszania prawa do spokojnego pochówku. Warto więc się zastanowić, ze względu na pamięć i szacunek do zmarłego, nada ugodowym załatwieniem takiej sprawy.