Pełnomocnik w spółce cywilnej

Odpowiedź prawnika: Pełnomocnik w spółce cywilnej

Część ogólna Kodeksu Cywilnego konstytuuje instytucję przedstawicielstwa. Można dokonać czynności prawnej przez przedstawiciela chyba, że sprzeciwia się temu ustawa bądź właściwość czynności prawnej. Umocowanie do działania w cudzym imieniu może opierać się na ustawie (przedstawicielstwo ustawowe), albo na oświadczeniu reprezentowanego (pełnomocnictwo). W powyższym przypadku mamy do czynienia z instytucją pełnomocnictwa. Nie zachodzą także okoliczności, które z mocy prawa bądź właściwości czynności prawnej wykluczałyby możliwość skorzystania z instytucji pełnomocnictwa.

Należy zwrócić uwagę na art. 860 Kodeksu Cywilnego „definiujący” istotę spółki cywilnej. W myśl tego przepisu poprzez umowę spółki następuje swoiste zobowiązanie wspólników do osiągnięcia, w miarę możliwości zamierzonego celu gospodarczego. Wspólnicy działają w sposób oznaczony. To ostatnie zdanie jest bardzo istotne. Daje on bowiem możliwość do „działania" poprzez pełnomocnika. Co ważne każdy wspólnik jest uprawniony ale i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki. Wspólnik może działać (prowadzić sprawy spółki) samodzielnie bądź poprzez ustanowionego przez siebie pełnomocnika. Samodzielne prowadzenie przez wspólnika spraw spółki może obejmować tylko czynności zwykłe, a więc nie wykraczające poza zakres zwykłego zarządu, wydaje się że z analogicznymi uprawnieniami będziemy mieli do czynienia w przypadku pełnomocnika.  Należy zwrócić uwagę w tym miejscu na orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 1997 roku (I CKN 70/97) precyzujące zakres pojęcia „zwykłego zarządu”, zgodnie z którym: „Przy rozstrzyganiu, czy dana czynność prawna należy, czy też nie należy do zwykłych czynności spółki cywilnej, trzeba mieć na względzie okoliczności konkretnego przypadku, a w szczególności cel i determinowany nim rodzaj działalności spółki, przynależność ocenianej czynności do tego rodzaju działalności oraz jej doniosłość z punktu widzenia rozmiaru tej działalności”. Czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu wymagają zgody pozostałych wspólników wyrażonej w uchwale. Bardzo często określa się w umowie spółki czynności, które wymagają takiej zgody wymagają. Pozostałym wspólnikom przysługiwać będzie, analogicznie jak w przypadku samodzielnego działania wspólnika, prawo sprzeciwu prowadzenia sprawy przez pełnomocnika (przed jej zakończeniem) co skutkować będzie koniecznością podjęcia uchwały. Wydaje się, że najkorzystniejszym rozwiązaniem będzie „uzgodnienie” z pozostałymi wspólnikami „warunków” i treści pełnomocnictwa tak aby nie było żadnych wątpliwości, co do zakresu umocowania pełnomocnika.

Z punktu widzenia prawa, wspólnicy nie mają wpływu na wybór osoby pełnomocnika i zakres jego działalności, choć oczywiście można sobie wyobrazić w praktyce wywieranie "nacisków"  na reprezentowanego przez wspólników. Od reprezentowanego zależeć będzie czy udzieli pełnomocnictwa ogólnego czy też może rodzajowego. Konieczność przedstawienia pełnomocnictwa do konkretnej czynności tak naprawdę wynikała z wzajemnego zaufania między wspólnikami. Nie jest oczywiście wykluczone, że wspólnicy będą się domagać przedstawiania szczegółowych dokumentów , w tym także wspomnianej klauzuli. Pełnomocnictwo może być w każdym czasie odwołane, chyba że mocodawca sam zrzekł się tej możliwości. Wygaśnięcie stosunku pełnomocnictwa uzależnione będzie od treści stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa. Spółka cywilna musi być przekształcona w spółkę jawną jeśli jej przychody osiągnęły określoną kwotę (800 000 Euro w ostatnich dwóch latach obrotowych). Z uwagi na fakt, że przekształcenie w tym wypadku jest obowiązkowe nie jest wymagana zgoda wszystkich wspólników. Inna jest sytuacja jeśli przekształcenie w spółkę jawną nie jest obligatoryjne (przychody nie osiągnęły 800 000 Euro), wtedy to wymagana jest zgoda wszystkich wspólników (przekształcenie dobrowolne). Pełnomocnik będzie więc mógł podpisać stosowny wniosek o ile będzie do tego umocowany.

Jeżeli w umowie spółki nie zastrzeżono samodzielnej działalności wspólnika (wyłączając możliwość nawiązania stosunku pełnomocnictwa) bądź charakter działalności spółki nie wymaga osobistego zaangażowania wspólnika, nie ma przeszkód do ustanowienia pełnomocnika przez jednego z wspólników spółki cywilnej. Należy jednak podkreślić, że przy nawiązywaniu stosunku pełnomocnictwa należy w sposób szczegółowy i niebudzący wątpliwości określić zakres umocowania oraz działania pełnomocnika. Pozwoli to w znaczny sposób „uprościć” dokonywanie określonych czynności w ramach prowadzenia działalności spółki oraz uniknąć "nieporozumień".