Podstawy wznowienia procesu karnego

Odpowiedź prawnika: Podstawy wznowienia procesu karnego

Wznowienie postępowania karnego jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia prawomocnego wyroku wydanego w sprawie karnej. Może ono nastąpić w wyjątkowych, ściśle określonych przez kodeks postępowania karnego sytuacjach. Istnieją obligatoryjne i fakultatywne przesłanki wznowienia postępowania. Obligatoryjnie wznawia się postępowanie, jeżeli: 1) w związku z postępowaniem dopuszczono się przestępstwa, a istnieje uzasadniona podstawa do przyjęcia, że mogło to mieć wpływ na treść orzeczenia, 2) po wydaniu orzeczenia ujawnią się nowe fakty lub dowody nie znane przedtem sądowi, wskazujące na to, że: a) skazany nie popełnił czynu albo czyn jego nie stanowił przestępstwa lub nie podlegał karze, b) skazano go za przestępstwo zagrożone karą surowszą albo nie uwzględniono okoliczności zobowiązujących do nadzwyczajnego złagodzenia kary albo też błędnie przyjęto okoliczności wpływające na nadzwyczajne obostrzenie kary, c) sąd umorzył lub warunkowo umorzył postępowanie karne błędnie przyjmując popełnienie przez oskarżonego zarzucanego mu czynu (art. 540 par. 1 k.p.k.) Ponadto, obligatoryjnie wznawia się postępowanie na korzyść oskarżonego, jeżeli w wyniku orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego stracił moc lub uległ zmianie przepis prawny będący podstawą skazania lub warunkowego umorzenia a także gdy potrzeba taka wynika z rozstrzygnięcia organu międzynarodowego działającego na mocy umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską (art. 540 par. 2 i 3 k.p.k.). Natomiast fakultatywne wznowienie postępowania może nastąpić, jeżeli: 1) skazany, do którego zastosowano przepis art. 60 § 3 lub 4 Kodeksu karnego, tj. gdy wobec niego zastosowano nadzwyczajne złagodzenie kary a nawet warunkowo zawieszono jej wykonanie w uwagi na ujawnienie przez niego wobec organu powołanego do ścigania przestępstw informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz istotne okoliczności jego popełnienia lub też który, niezależnie od wyjaśnień złożonych w swojej sprawie, ujawnił przed organem ścigania i przedstawił istotne okoliczności, nieznane dotychczas temu organowi, przestępstwa zagrożonego karą powyżej 5 lat pozbawienia wolności, nie potwierdził w postępowaniu karnym ujawnionych przez siebie informacji, 2) zachodzi okoliczność określona w art. 11 § 3 k.p.k., tj. gdy postępowanie w sprawie o występek, zagrożony karą pozbawienia wolności do lat 5, umorzono z uwagi na okoliczność, iż orzeczenie wobec oskarżonego kary było oczywiście niecelowe ze względu na rodzaj i wysokość kary prawomocnie orzeczonej za inne przestępstwo, a interes pokrzywdzonego temu się nie sprzeciwia, a wyrok orzekający karę za inne przestępstwo został uchylony lub jego treść została istotnie zmieniona.

(art. 540a k.p.k.) Wznowienie postępowania może nastąpić na wniosek strony lub z urzędu, z tym że w tym ostatnim przypadku, wznowienie postępowania na niekorzyść skazanego nie jest możliwe po upływie 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się wyroku. Do złożenia wniosku o wznowienie postępowania nie jest konieczna asysta adwokata. Wniosek ów rozpoczyna nowe postępowania, w którym wnioskodawca (który był oskarżonym) może złożyć wniosek o wyznaczenie adwokata z urzędu. Należy bowiem pamiętać, że wniosek o wyznaczenie adwokata z urzędu przysługuje jedynie oskarżonemu, jeżeli w sposób należyty wykaże, że nie jest w stanie ponieść kosztów obrony bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny. Nie jest natomiast możliwe wznowienie postępowania na wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich. W ustawie o Rzeczniku Praw Obywatelskich z dnia 15 lipca 1987 roku brak bowiem takiego uprawnienia. Rzecznik może zwrócić się jedynie o wyjaśnienia do właściwych organów. Podobna sytuacja dotyczy Prokuratora Generalnego. W tym jednak przypadku, zainteresowanie sprawą Prokuratora Generalnego może spowodować, że Prokurator Generalny zainterweniuje w ten sposób, że nastąpi wznowienie postępowania z urzędu.