Prawo głosu wierzyciela
Pytanie:
"W spółce z o.o. w której posiadam 1/3 udziałów jeden ze wspólników, posiadający również 1/3 udziałów ma zajęte przez komornika udziały na moją rzecz. W umowie spółki jest zapis, że zbycie udziału, jego części ułamkowej lub obciążenie udziału wymaga zgody Spółki. Zgody udziela Zarząd Spółki. Zarząd może też wskazać nabywcę udziałów oraz, że W przypadku sprzedaży udziałów pozostałym wspólnikom przysługuje prawo pierwokupu? Nie jestem w obecnej chwili zainteresowany wykupem udziałów mojego dłużnika ani też egzekucją komorniczą z tych udziałów, ale chciałbym wykonywać zamiast wspólnika, który jest moim dłużnikiem, prawo głosu w tej spółce. Wiem, że w myśl art. 887 par. 1 kpc jako wierzyciel dłużnika, wspólnika sp. z o.o., mogę wykonywać wszelkie prawa i roszczenie dłużnika, w tym prawa korporacyjne a więc mogę mieć prawo głosu na zgromadzeniach wspólników oraz wszelkie prawa przysługujące wspólnikowi z tytułu posiadanych przez niego udziałów zamiast wspólnika, który jest moim dłużnikiem. W myśl powołanego art. 887 par.1 kpc muszę posiadać odpowiednie zaświadczenie od komornika dokonującego zajęcia udziałów. Pytanie brzmi, czy posiadając odpowiednie zaświadczenie od komornika, w powiązaniu z zapisami w umowie, muszę jeszcze uzyskać zgodę zarządu spółki do korzystania z praw udziałowych mojego dłużnika, czy taka zgoda nie jest potrzebna skoro nie zamierzam dokonać wykupienia bądź egzekucji z udziałów wspólnika, będącego moim dłużnikiem? Czy posiadając odpowiednie zaświadczenie od komornika oraz uzyskując nawet zgodę zarządu od chwili powiadomienia przeze mnie zarządu spółki że będę wykonywał prawa dłużnika na zgromadzeniach, wspólnik, który jest moim dłużnikiem może uczestniczyć na Zgromadzeniach, ale nie może wykonywać prawa głosu oraz dokonywać żadnych innych czynności względem spółki z tytułu posiadanych udziałów, czyli traci wszystkie swoje uprawniania na moją rzecz, w tym prawo kontroli spółki?"
Odpowiedź prawnika: Prawo głosu wierzyciela
Na wstępie należy wskazać, iż błędne jest Pana twierdzenie, jakoby w opisanym stanie faktycznym, art. 887 k.p.c. był rozstrzygający dla określenia zakresu zajętych praw na udziałach w spółce prawa handlowego. Przepis ten znajduje się w Dziale k.p.c. dotyczącym egzekucji z wynagrodzenia za pracę. Natomiast kwestia zajęcia praw na udziałach w spółce z o.o. powinna być rozpatrywana według Działu zawierającego przepisy o egzekucji z innych praw majątkowych, a w kwestiach nieuregulowanych w tym dziale stosuje się odpowiednio przepisy o egzekucji z innych praw majątkowych – por. art. 909 k.p.c. Art. 887 k.p.c. może znaleźć zastosowanie jedynie odpowiednio (a nie bezpośrednio) w sytuacji przewidzianej w art. 9115 k.p.c.
W opisanej sytuacji faktycznej należy wskazać na przepis art. 9113 k.p.c: Zajmując udział wspólnika w spółce handlowej albo prawa wspólnika z tytułu udziału w takiej spółce, którymi wspólnikowi wolno rozporządzać, jak również prawa majątkowe akcjonariusza, komornik powiadomi o zajęciu spółkę oraz zgłosi ten fakt sądowi rejestrowemu. Jak wskazuje już sam tytuł działu, w którym znajduje się ten przepis, regulacje tego działu dotyczą zajęcia wyłącznie praw majątkowych. Zatem wykładnia systemowa przemawia za argumentem, iż zajęciu nie podlegają prawa korporacyjne wspólnika spółki tj. prawo do udziału w zgromadzeniu wspólników czy prawo do głosu na tym zgromadzeniu. Także stanowisko doktryny i orzecznictwa w tym zakresie wydaje się być stanowcze i ugruntowane:
Przedmiotem egzekucji mogą być tylko uprawnienia ściśle majątkowe wspólnika związane z udziałem. Nie mogą być przedmiotem egzekucji osobiste uprawnienia wspólnika takie, jak samo prawo do udziału czy prawo głosu (wyrok SN z 8 listopada 1935 r., II C. 1364/35, OSN 1936, nr 6, poz. 237).
Z mocy egzekucyjnego zajęcia udziałów dłużnika w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością wierzyciel nie może wykonywać uprawnień do uczestnictwa w zgromadzeniu wspólników i do głosowania nad uchwałami podejmowanymi przez wspólników (uchwała SN z 14 września 2005 r., III CZP 57/2005, LexPolonica nr 387140, OSNC 2006, nr 7-8, poz. 116).
Należy podzielić pogląd wyrażony w Kodeksie handlowym, a zachowujący aktualność na tle przepisów Kodeksu spółek handlowych, że przy egzekucji z udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością skutkami zajęcia objęte są także bezpośrednio związane z udziałem świadczenia, jak: przypadająca wspólnikowi część zysku (art. 191 k.s.h.), sumy należne mu na skutek umorzenia udziału w całości lub w części, bez względu na to, czy chodzi o umorzenie z czystego zysku, czy też z kapitału zakładowego (art. 199 k.s.h.), wpłaty zwracane dłużnikowi w związku z obniżeniem kapitału zakładowego (art. 263 k.s.h.), część majątku przypadająca wspólnikowi w związku z likwidacją spółki (art. 286 k.s.h.) lub utratą przez umowę spółki mocy obowiązującej w sytuacji, o której mowa w art. 170 k.s.h., cena przejęcia udziałów w razie sądowego wyłączenia wspólnika na żądanie pozostałych wspólników (art. 266 k.s.h.) oraz równowartość pieniężna udziału w razie nabycia go przez spółkę w związku z połączeniem z inną spółką (art. 492 § 3 k.s.h.), lub przekształcenia spółki w inną spółkę (art. 565 k.s.h.). Zajęcie udziału nie przekreśla możliwości pobierania przez dłużnika ewentualnej nadwyżki przysługującej mu w związku z nabyciem przez spółkę jego udziału w celu zaspokojenia jej roszczeń, których nie można było wyegzekwować z innego majątku dłużnika (art. 200 k.s.h.), jeżeli tylko zajęcie udziału miało miejsce po przejęciu udziału przez spółkę, a zarazem przed wypłatą nadwyżki (T. Wiśniewski, Udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością jako przedmiot egzekucji, s. 75).
Należy zatem wskazać, iż nie ma Pan możliwości wykonywania prawa głosu z zajętych udziałów Pana dłużnika. Prawo do udział w zgromadzeniu wspólników i prawo głosu na tym zgromadzeniu nie są objęte zajęciem jako prawa niemajątkowe i tym samym Pana dłużnik może je nadal wykonywać.
Analogicznie należy odnieść do prawa do indywidualnej kontroli spółki, o którym mowa w art. 212 k.s.h. Indywidualne prawo kontroli stanowi prawo korporacyjne przysługujące wszystkim wspólnikom, chyba że w spółce ustanowiono radę nadzorczą lub komisję rewizyjną i jednocześnie umowa spółki wyłącza indywidualną kontrolę (art. 213 § 3) – tak M. Rodzynkiewicz w: Najnowsze wydanie: Kodeks spółek handlowych. Komentarz; Warszawa 2009 Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis (wydanie III) ss. 1344.
Zespół prawników
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?