Przywłaszczenie prawa majątkowego
Pytanie:
"Żona domagała się zasądzenia o byłego małżonka w sprawie o podział majątku wspólnego spłaty z jej majątku odrębnego poczynionego na wkład spółdzielczego mieszkania lokatorskiego, którego nie miała. Kobieta ta (wnioskodawczyni) w zeznaniach jak i pismach procesowych zapewniała sędziego, że jej majątek odrębny poczyniony w wkład spółdzielczego mieszkania lokatorskiego pochodził od jej nieżyjącej matki i na potwierdzenia tego faktu wiosła o wezwanie świadków swojej siostry i ciotek, które złożyły zeznania iż faktycznie tak było. W trakcie postępowania dowodowego przewodniczący rozprawy dopuścił z urzędu dowód z zaciągnięcia informacji z Spółki Restrukturyzacji Kopalń, która nadesłała dokument z którego jednoznacznie wynikało, że sfinansowanie wkładu mieszkaniowego nie pochodziło z majątku odrębnego jak ex żona (wnioskodawczyni) twierdziła lecz majątku wspólnego. Czy osoba, która bezprawnie domaga się w Sądzie zasądzenia dla siebie spłaty innej osoby z nienależnej jej części majątku na podstawie fałszywych twierdzeń składanych z pełną świadomością ich nieprawdziwości jest próbą przywłaszczenia sobie prawa majątkowego i jest popełnieniem przestępstwa z art. 284 § 1 kk. w zw. z art. 13 § 1 kk. i czy dopuszczenie dowodu z zeznań świadków na okoliczność udowodnienia nieprawdziwego faktu podczas, gdy robi się to z pełną świadomością, iż fakt który usiłuje udowodnić jest nieprawdziwy jest wykorzystaniem, lub powoływaniem się w sprawie na fałszywy dowód."
Odpowiedź prawnika: Przywłaszczenie prawa majątkowego
Art. 284 § 1 kodeksu karnego sankcjonuje przywłaszczenie sobie cudzej rzeczy ruchomej lub prawa majątkowego. Przedmiotem przywłaszczenia może być nie tylko cudza rzecz ruchoma, ale także prawo majątkowe zarówno o charakterze rzeczowym, wierzytelności, jak i prawa majątkowe związane z własnością intelektualną (O. Górniok, S. Hoc, Przyjemski S., Kodeks..., s. 375). Do kategorii praw majątkowych zalicza się w szczególności: prawa rzeczowe, wierzytelności opiewające na świadczenia majątkowe, prawa własności intelektualnej (autorskie, wynalazcze) czy roszczenia pieniężne (zob. Z. Radwański, Prawo cywilne. Część ogólna, Warszawa 1994, s. 85). W powyższym przypadku roszczenie o zapłatę wkładu na poczet nabycia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu wchodziłoby w zakres prawa majątkowego w rozumieniu art. 284 kk. Z postanowienia Sądu Najwyższego z 12 lutego 2009 r., sygn. IV KK 3/2009 wynika, że „Popełnienie przestępstwa przywłaszczenia prawa majątkowego (art. 284 § 1 kk) nie jest uzależnione od uprzedniego jego posiadania. Posiadanie, jako instytucja prawa cywilnego, oznaczająca stan faktyczny, polegający na władaniu określoną rzeczą przez posiadacza (art. 366 kc), nie obejmuje swoim zakresem praw majątkowych. Wymóg posiadania dotyczy jedynie cudzej rzeczy ruchomej”
Usiłowanie zostało uregulowane w art. 13 kk. Usiłowaniem jest bezpośrednie zmierzanie do dokonania czynu zabronionego, które jednak nie następuje. Swoje kroki sprawca ma podejmować w zamiarze dokonania przestępstwa, czyli jego działania są objęte umyślnością (zamiar bezpośredni lub ewentualny). Znamię bezpośredniości odróżnia usiłowanie od czynności przygotowawczych, które nie zmierzają jeszcze bezpośrednio do dokonania przestępstwa. Polskie prawo karne, w tym także Kodeks karny, nie wymaga do usiłowania „początku wykonania”, co oznacza początek realizacji znamion przestępstwa rodzajowego. Wystarczy, że sprawca wykonał pewne czynności, które bezpośrednio zmierzały do dokonania, choćby nie było to jeszcze realizowanie znamion czynu zabronionego przewidzianego w części szczególnej (tak Leon Tyszkiewicz w: Tyszkiewicz Leon, Hoc Stanisław, Wąsek Andrzej, Filipkowski Wojciech, Siwik Zygfryd, Kulik Marek, Bojarski Marek, Radecki Wojciech, Hofmański Piotr, Sienkiewicz Zofia, Wilk Leszek, Górniok Oktawia, Filar Marian, Kalitowski Michał, Paprzycki Lech K., Pływaczewski Emil, Stefański Ryszard A. Najnowsze wydanie: Kodeks karny. Komentarz Warszawa 2010 Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis (wydanie II) ss. 1148). Najwięcej wątpliwości może budzić zrealizowanie znamienia bezpośredniości zmierzania – przyjmuje się ogólnie, że jest to zrealizowanie ostatniej czynności, po której kolejnym etapem jest już popełnienie przestępstwa. Czy w opisywanym przypadku mogłoby dojść do realizacji znamion tego przestępstwa rozstrzygnęłyby organy wymiaru sprawiedliwości.
Odnośnie złożenia zeznań przez świadków powołanych przez byłą żonę odpowiedź będzie się kształtować następująco. Przy możliwości wykazania, że świadkowie zeznawali świadomie nieprawdę lub zataili prawdę będzie można rozważyć możliwość pociągnięcia ich do odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań służących za dowód w postępowaniu (art. 233 kk). Jeśli powołani świadkowie nie mieli zamiaru zeznawać nieprawdy, ale zostali do treści takich a nie innych zeznań nakłonieni przez byłą żonę (tzn. wywołała u nich zamiar składania fałszywych zeznań na swoją korzyść), w grę mogłaby wchodzić odpowiedzialność byłej małżonki za podżeganie do składania fałszywych zeznań.
Zespół prawników
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?