Pytanie klienta:
Odpowiedź prawnika:
Art. 284 § 1 kodeksu karnego sankcjonuje przywłaszczenie sobie cudzej rzeczy ruchomej lub prawa majątkowego. Przedmiotem przywłaszczenia może być nie tylko cudza rzecz ruchoma, ale także prawo majątkowe zarówno o charakterze rzeczowym, wierzytelności, jak i prawa majątkowe związane z własnością intelektualną (O. Górniok, S. Hoc, Przyjemski S., Kodeks..., s. 375). Do kategorii praw majątkowych zalicza się w szczególności: prawa rzeczowe, wierzytelności opiewające na świadczenia majątkowe, prawa własności intelektualnej (autorskie, wynalazcze) czy roszczenia pieniężne (zob. Z. Radwański, Prawo cywilne. Część ogólna, Warszawa 1994, s. 85). W powyższym przypadku roszczenie o zapłatę wkładu na poczet nabycia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu wchodziłoby w zakres prawa majątkowego w rozumieniu art. 284 kk. Z postanowienia Sądu Najwyższego z 12 lutego 2009 r., sygn. IV KK 3/2009 wynika, że „Popełnienie przestępstwa przywłaszczenia prawa majątkowego (art. 284 § 1 kk) nie jest uzależnione od uprzedniego jego posiadania. Posiadanie, jako instytucja prawa cywilnego, oznaczająca stan faktyczny, polegający na władaniu określoną rzeczą przez posiadacza (art. 366 kc), nie obejmuje swoim zakresem praw majątkowych. Wymóg posiadania dotyczy jedynie cudzej rzeczy ruchomej”
Usiłowanie zostało uregulowane w art. 13 kk. Usiłowaniem jest bezpośrednie zmierzanie do dokonania czynu zabronionego, które jednak nie następuje. Swoje kroki sprawca ma podejmować w zamiarze dokonania przestępstwa, czyli jego działania są objęte umyślnością (zamiar bezpośredni lub ewentualny). Znamię bezpośredniości odróżnia usiłowanie od czynności przygotowawczych, które nie zmierzają jeszcze bezpośrednio do dokonania przestępstwa. Polskie prawo karne, w tym także Kodeks karny, nie wymaga do usiłowania „początku wykonania”, co oznacza początek realizacji znamion przestępstwa rodzajowego. Wystarczy, że sprawca wykonał pewne czynności, które bezpośrednio zmierzały do dokonania, choćby nie było to jeszcze realizowanie znamion czynu zabronionego przewidzianego w części szczególnej (tak Leon Tyszkiewicz w: Tyszkiewicz Leon, Hoc Stanisław, Wąsek Andrzej, Filipkowski Wojciech, Siwik Zygfryd, Kulik Marek, Bojarski Marek, Radecki Wojciech, Hofmański Piotr, Sienkiewicz Zofia, Wilk Leszek, Górniok Oktawia, Filar Marian, Kalitowski Michał, Paprzycki Lech K., Pływaczewski Emil, Stefański Ryszard A. Najnowsze wydanie: Kodeks karny. Komentarz Warszawa 2010 Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis (wydanie II) ss. 1148). Najwięcej wątpliwości może budzić zrealizowanie znamienia bezpośredniości zmierzania – przyjmuje się ogólnie, że jest to zrealizowanie ostatniej czynności, po której kolejnym etapem jest już popełnienie przestępstwa. Czy w opisywanym przypadku mogłoby dojść do realizacji znamion tego przestępstwa rozstrzygnęłyby organy wymiaru sprawiedliwości.
Odnośnie złożenia zeznań przez świadków powołanych przez byłą żonę odpowiedź będzie się kształtować następująco. Przy możliwości wykazania, że świadkowie zeznawali świadomie nieprawdę lub zataili prawdę będzie można rozważyć możliwość pociągnięcia ich do odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań służących za dowód w postępowaniu (art. 233 kk). Jeśli powołani świadkowie nie mieli zamiaru zeznawać nieprawdy, ale zostali do treści takich a nie innych zeznań nakłonieni przez byłą żonę (tzn. wywołała u nich zamiar składania fałszywych zeznań na swoją korzyść), w grę mogłaby wchodzić odpowiedzialność byłej małżonki za podżeganie do składania fałszywych zeznań.