Reprezentowanie szkoły publicznej przez dyrektora

Odpowiedź prawnika: Reprezentowanie szkoły publicznej przez dyrektora

    Art. 39. 1. Dyrektor szkoły lub placówki w szczególności:

1)   kieruje działalnością szkoły lub placówki oraz reprezentuje ją na zewnątrz;

Należy więc przede wszystkim ustalić, czy do kompetencji dyrektora szkoły, jako jednostki nieposiadającej osobowości prawnej należy reprezentowanie jej w stosunkach cywilnoprawnych, a co za tym idzie czy samo sprawowanie funkcji dyrektora upoważnia go do zawierania umów, w tym przypadku umowy najmu. Warto zwrócić uwagę na wypowiedzi doktryny w przedstawionej kwestii: Dyrektor zatem kieruje szkołą i reprezentuje ją na zewnątrz. Są to dwie sfery kierownictwa organizacji wprawdzie niemal zawsze współwystępujące w przepisach prawa, jednak w dostrzegalny sposób rozdzielone. Aby wyjaśnić sens tego sformułowania, najlepiej odnieść się w drodze analogii do ustaleń doktryny prawa handlowego, gdzie mówi się często o "prowadzeniu spraw" z jednej oraz o "reprezentacji" spółki z drugiej strony. Pierwsze pojęcie oznacza wszelkie czynności wspólników czy też, w przypadku większości typów spółek, ich zarządu, które są skierowane "do wewnątrz" i polegają np. na decydowaniu o tym, jakie środki zaangażować w działalność, jakie produkty lub usługi spółka ma sprzedawać, jak zaplanować jej rozwój, jakich pracowników i na jakich warunkach zatrudnić itp. Natomiast reprezentowanie oznacza coś innego - jest to działanie w imieniu kierowanej jednostki organizacyjnej "na zewnątrz", którego celem jest dokonywanie tzw. czynności prawnych, to znaczy, ogólnie rzecz ujmując, takich czynności, których cel, sens i przebieg są prawnie określone i wywołują skutki przewidziane przez prawo (modelowym przykładem - zawieranie umów)..

Natomiast reprezentując szkołę (placówkę) na zewnątrz, dyrektor dokonuje czynności prawnych w stosunku do organów państwowych i samorządowych (organ prowadzący jest bowiem także "podmiotem zewnętrznym" w sensie organizacyjnym), organizacji związkowych, przedsiębiorców zawierających ze szkołą umowy sprzedaży, dostawy lub o świadczenie usług itp.

Należy przy tym zauważyć, że w zasadzie sama ustawa nie daje dyrektorowi szkoły lub placówki prawa do zawierania w imieniu tejże szkoły lub placówki umów cywilnoprawnych (regulowanych przepisami kodeksu cywilnego). Jednostki organizacyjne podlegające przepisom komentowanej ustawy nie mają, jak już wyjaśniono, podmiotowości cywilnoprawnej, a zatem także możliwości występowania jako strona takich umów, jak np. umowa o dzieło, o roboty budowlane, sprzedaży itp. Tę konieczną podmiotowość posiada tylko organ prowadzący. Oczywiście można niejako dorozumiewać pełnomocnictwo dyrektora do zawierania umów w zakresie dysponowania przez niego środkami finansowymi przyznanymi mu w zatwierdzonym planie finansowym (czyli potocznie w "budżecie" szkoły lub placówki), gdyż bez pewnego marginesu niezależności działalność szkoły lub placówki byłaby de facto sparaliżowana - jednak w zasadzie należy wymagać (a praktyka zdaje się tę konstatację potwierdzać), aby organ prowadzący wydał dyrektorowi stosowny dokument pełnomocnictwa, upoważniający go do zawierania umów prawa cywilnego¹.