Równa stopa życiowa małżonków

Odpowiedź prawnika: Równa stopa życiowa małżonków

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż należy odwołać się do zasad, jakie rządzą wyznaczaniem granic obowiązku alimentacyjnego. Z pytania nie wynika, czy kobieta otrzymuje od męża środki finansowe. Zakładamy, iż chodzi tu o sytuację, w której pomiędzy małżonkami nie został orzeczony rozwód. Pozostają oni jedynie w separacji także nie orzeczonej przez sąd. Z artykułu 27 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika, iż oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym. Na podstawie powyższego należy stwierdzić, iż ten właśnie przepis będzie miał tutaj zastosowanie, gdyż nadal w świetle prawa stanowicie Państwo rodzinę. Przepis ten określa obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, który spoczywa w równym stopniu na obojgu małżonkach, co jest wyrazem zasady równości praw i obowiązków małżonków. Celem spoczywającego na małżonkach obowiązku jest zapewnienie środków materialnych umożliwiających prawidłowe funkcjonowanie rodziny jako całości oraz zaspokojenie uzasadnionych potrzeb poszczególnych jej członków przy zachowaniu zasady równej stopy życiowej. Cel ten jest realizowany zgodnie z zasadą równości praw i obowiązków małżonków (tak przyjęte jest w praktyce i doktrynie prawa rodzinnego, komentarz Marek Sychowicz). Żądanie dostarczenia środków utrzymania na tej podstawie podlega każdorazowo ocenia, co w praktyce oznacza, iż dobre zarobki jednego małżonka uzasadniają wyższe żądania drugiego małżonka. Potrzeby rodziny, o których mowa w przepisie muszą być usprawiedliwione interesem rodziny i poszczególnych jej członków. Przy ocenie z tego punktu widzenia indywidualnych potrzeb członków rodziny należy brać pod uwagę szczególne okoliczności ich dotyczące (wiek, stan zdrowia, zainteresowania i in.). Zakres obowiązku małżonków przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny wyznaczają ich siły, tj. możliwości wypełnienia obowiązku, wynikające ze stanu fizycznego i psychicznego każdego z małżonków oraz możliwości zarobkowe i majątkowe każdego z nich. Zakres ten nie zależy więc od faktycznie uzyskiwanych dochodów, lecz od dochodów, jakie każde z małżonków mogłoby osiągnąć, wykorzystując swoje możliwości.

Innymi słowy stopa życiowa wszystkich członków rodziny powinna być w zasadzie równa, natomiast poziom stopy życiowej rodziny wyznaczają możliwości zarobkowe i majątkowe obojga małżonków, a także dochody z własnej pracy i majątku dzieci wchodzących w skład rodziny. Poza tym należy pamiętać, iż istnienie obowiązku małżonków przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny nie zależą od tego, czy jedno z małżonków albo inny członek rodziny pozostają w niedostatku. Nawet gdyby w nim nie pozostawali obowiązek taki istnieje. Mało tego obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny może polegać także na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym. Wykonywanie tej pracy i osobiste starania o wychowanie dzieci mogą wyczerpywać spoczywający na małżonku obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny w całości lub w części. W opisanym przypadku znaczenie może mieć uchwała pełnego składu Izby Cywilnej i Administracyjnej SN z dnia 16 grudnia 1987 r., III CZP 91/86. Dotyczy ona przypadku separacji faktycznej, gdy jedno z małżonków pozostaje we wspólnym gospodarstwie rodzinnym z dziećmi małoletnimi lub takimi, które nie są w stanie utrzymać się samodzielnie. Według powołanej uchwały, separacja nie powinna wywierać ujemnego wpływu na możliwość zaspokajania potrzeb dzieci i jego zakres (według równej stopy życiowej wszystkich członków rodziny), a potrzeb tych w praktyce nie da się oddzielić od potrzeb tego z małżonków, przy którym dzieci pozostały. Dlatego ustanie wspólnego pożycia małżonków nie uchyla przewidzianego w art. 27 ich obowiązku w odniesieniu do rodziny (tej jej części), którą tworzą dzieci z pozostałym z nimi małżonkiem; może jedynie wpłynąć na ukształtowanie i zakres tego obowiązku. Jeżeli małżonek nie wypełnia opisanego obowiązku dobrowolnie, pozostaje droga procesu. Z pozwem może wystąpić małżonek, który działa wówczas w imieniu własnym, mimo że żąda zasądzenia odpowiednich świadczeń na rzecz rodziny. Oprócz tego można zawsze wytoczyć powództwo przeciwko małżonkowi o zasądzenie alimentów na rzecz uprawnionego członka rodziny (jako przedstawiciel ustawowy małoletnich dzieci powództwo o zasądzenie alimentów).