Rozpatrzenie wniosku o warunkowe zwolnienie z kary

Odpowiedź prawnika: Rozpatrzenie wniosku o warunkowe zwolnienie z kary

Rozumiemy, iż w pytaniu chodzi o warunkowe przedterminowe zwolnienie regulowane przepisami kodeksu karnego wykonawczego. Zgodnie z jego treścią o warunkowym zwolnieniu orzeka sąd penitencjarny; posiedzenie powinno odbyć się w zakładzie karnym. Sąd penitencjarny powinien wysłuchać przedstawiciela administracji zakładu karnego, a także wysłuchać sądowego kuratora zawodowego, jeżeli składał wniosek o warunkowe zwolnienie oraz uwzględnić ugodę zawartą w wyniku mediacji. Żaden przepis zatem nie uzależnia rozpatrywania takiego wniosku od posiadania jakichkolwiek akt sprawy. Warunkowe przedterminowe zwolnienie jest tzw. środkiem probacyjnym, stosowanym na etapie wykonywania kary pozbawienia wolności. Instytucja ta jest stosowana tylko w stosunku do skazanego odbywającego karę pozbawienia wolności. Środek probacyjny, to w zasadzie swoista "umowa" między sądem a skazanym, na mocy której ten ostatni zostaje poddany próbie, czy w zamian za pozostawanie przez niego na wolności będzie przestrzegał porządku prawnego. Warunkowe zwolnienie jest w istocie warunkową rezygnacją z wykonania reszty kary pozbawienia wolności względem skazanego na rzecz poddania go procesowi resocjalizacji w warunkach kontrolowanej wolności. Jedną z przesłanek zastosowania warunkowego zwolnienia jest pozytywna prognoza kryminologiczno - społeczna, uzasadniająca przekonanie, że skazany będzie po zwolnieniu przestrzegał porządku prawnego, przede wszystkim przyjmująca założenie, że w przyszłości nie popełni nowego przestępstwa. Przy ustalaniu prognozy kryminologicznej bierze się pod uwagę cechy związane z osobą sprawcy, takie jak: - jego postawę ocenianą poprzez pryzmat zachowań skazanego przed popełnieniem przestępstwa jak i po jego popełnieniu, przy czym oceny te powinny obejmować tylko te fragmenty postępowania skazanego, które nie wykazywały bezpośredniego związku z popełnionym przestępstwem, takie jak: życzliwy stosunek do ludzi, gotowość do niesienia innym pomocy, - właściwości (np. temperament sprawcy, cechy charakteru, zdolność do samokrytyki) - warunki osobiste - warunki środowiskowe, w których żyje sprawca, rodzinne, mieszkaniowe, warunki w miejscu pracy. Wymienione powyżej cechy sprawcy sąd bierze pod uwagę nie tylko z perspektywy chwili orzekania o warunkowym zwolnieniu, ale tu zdaje się być przede wszystkim istotna ewolucja tych postaw w całym procesie resocjalizacji podczas odbywania kary pozbawienia wolności.

Badane będą przez sąd zwłaszcza warunki środowiskowe z jakimi zetknie się skazany po wyjściu z zakładu karnego pod kątem przestrzegania przez niego porządku prawnego. - sposób życia przed popełnieniem przestępstwa. Może być istotną wskazówką przy stwierdzeniu, czy przestępstwo było wynikiem bardziej przypadku i splotu niekorzystnych okoliczności, czy też świadomego i celowego ataku na dobro chronione prawem. Pomocne są takie dane jak: dotychczasowa niekaralność sprawcy, stałe miejsce pracy, dobra opinia w środowisku pracy i w miejscu zamieszkania. Mają znaczenie także: - okoliczności popełnienia przestępstwa w kontekście rozmiaru odbytej już kary pozbawienia wolności, - zachowanie skazanego po jego popełnieniu (przede wszystkim chodzi tu o zachowanie sprawcy polegające na zapobiegnięciu lub podjęciu starań o zapobiegnięcie skutkom przestępstwa, naprawieniu szkody, staraniu się o jej naprawienie, jak i zadośćuczynienie w innej formie społecznie pożądanej. W efekcie należy zbadać, czy w związku z przeżyciami związanymi z popełnieniem przestępstwa i w czasie pobytu w zakładzie karnym nastąpiło przekształcenie nagannych postaw skazanego względem dobra chronionego prawem na społecznie akceptowane). - oraz zachowanie w czasie odbywania kary pozbawienia wolności. Sam brak problemów wychowawczych nie jest wystarczający do uzyskania warunkowego zwolnienia. Stan ten świadczy jedynie o braku negatywnej przesłanki warunkowego zwolnienia. Konieczne jest także zaistnienie przesłanki formalnej. Przesłanką formalną jest odbycie określonej części kary przez skazanego. Zasadą jest, iż skazany może zostać warunkowo zwolniony z odbycia reszty kary pozbawienia wolności po odbyciu co najmniej połowy kary, nie wcześniej jednak niż po 6 miesiącach. Komisja penitencjarna dokonuje minimum raz na 6 miesięcy okresowej oceny postępów skazanego w procesie resocjalizacji. Ponadto zawsze czyni to w sytuacji, gdy skazany nabył formalne uprawnienia do starania się o warunkowe zwolnienie. Taka ocena jest uwzględniana w opinii o skazanym. Opinia ta stanowi istotny punkt uzasadnienia wniosku o warunkowe zwolnienie. Zawiera informacje dotyczące przebiegu odbywania kary oraz zachowania się skazanego przebywającego zarówno w zakładzie karnym, jak i poza nim w związku z udzielanymi mu przepustkami. Administracja zakładu karnego jest zobowiązana do wystawienia opinii, niezależnie od faktu, kto występuje z wnioskiem o udzielenie warunkowego zwolnienia. Właściwy jest sąd penitencjarny, w którego okręgu przebywa skazany. Sąd penitencjarny jest wydziałem sądu okręgowego. Posiedzenie sądu powinno się odbyć w zakładzie karnym. Wraz z wniesieniem wniosku skazany uiszcza opłatę w wysokości 45 zł. Jednakże, skazany ubiegający się o warunkowe zwolnienie może zwrócić się do sądu penitencjarnego z prośbą o zwolnienie od kosztów wniosku. W takiej sytuacji jest zobowiązany wykazać, że ze względu na sytuację majątkową, rodzinną bądź wysokość dochodów nie będzie w stanie zapłacić tej sumy. Sąd penitencjarny przychylając się do tej prośby zwolni skazanego w całości lub w części od uiszczania opłaty.