Samochód wspólnika w spółce cywilnej

Odpowiedź prawnika: Samochód wspólnika w spółce cywilnej

W sytuacji, gdy przedsiębiorca odbywa podróż samochodem wprowadzonym do ewidencji środków trwałych, za koszty uzyskania przychodów można uznać wszystkie wydatki dotyczące tego pojazdu poniesione w czasie podróży (np. zakup paliwa, opłaty za parking, itp.). Jeżeli natomiast podróż przedsiębiorcy odbywana jest samochodem osobowym niebędącym środkiem trwałym, wydatki związane z tym pojazdem można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów według ogólnych reguł dotyczących używania samochodów niewprowadzonych do ewidencji środków trwałych, czyli na podstawie ewidencji przebiegu pojazdu.

W przypadku, jeżeli to samo auto (wprowadzone przez podatnika do ewidencji środków trwałych w ramach innej działalności) jest wykorzystywane w spółce cywilnej, ale nie jest wnoszone jako wkład do spółki (wówczas nie może być przez spółkę amortyzowane – nie jest bowiem jej środkiem trwałym), wydatki związane z jego eksploatacją w spółce podlegają ograniczeniom w zaliczaniu do kosztów uzyskania przychodów. Spółka jako użytkownik auta (a raczej jej wspólnicy jako podatnicy podatku dochodowego) mają więc prawo zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów bieżące koszty eksploatacyjne związane z jego utrzymaniem (np. zakup paliwa). Jeśli jest to samochód osobowy wydatki na ten cel są ograniczone limitem kilometrówki (należy więc prowadzić ewidencję przebiegu tego pojazdu). Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 46 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, do kosztów uzyskania przychodów można bowiem zaliczyć tylko te wydatki związane z używaniem samochodu osobowego niewprowadzonego do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, których wysokość nie przekracza kwoty wynikającej z przemnożenia liczby kilometrów faktycznego przebiegu pojazdu oraz aktualnej stawki za jeden kilometr przebiegu. Wydatki związane z używaniem samochodu powinny być udokumentowane fakturami wystawionymi na spółkę.

Częsta jest sytuacja, że wspólnik spółki cywilnej, nie chcąc wnosić samochodu jako wkład do spółki (bo np. amortyzuje go w ramach innej działalności), nieodpłatnie udostępnia go na cele spółki (np. odbywa nim podróże związane z działalnością spółki). W takiej sytuacji organy podatkowe uważają, że w przypadku użyczenia samochodu spółce osobowej przez jej wspólnika u tych wspólników, którzy nie są właścicielem rzeczy, powstaje przychód z działalności gospodarczej - przychód z tytułu otrzymanego nieodpłatnego świadczenia w naturze (art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych), a jego wartość oblicza się na według cen rynkowych stosowanych przy udostępnianiu rzeczy tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia (art. 11 ust. 2a pkt 4 wskazanej ustawy).

Warto zwrócić uwagę na interpretację Ministerstwa Finansów z dnia 4 kwietnia 2002 r. (sygn. PB/AK-031-23/02), w której stwierdzono, iż: "Jeżeli wspólnik spółki osobowej wykonuje świadczenie na rzecz tej spółki, to z podatkowego punktu widzenia jest to świadczenie »dla siebie samego« w takim zakresie, w jakim przychody i koszty spółki osobowej stanowią jego przychody i koszty. Jeżeli więc takie świadczenia są odpłatne, to u takiego wspólnika przychody równe są jego kosztom, jeżeli zaś wspomniane świadczenia są nieodpłatne, u tego wspólnika nie wystąpi ani przychód, ani koszt. Jednocześnie, w takim przypadku, nie będzie można mówić o uzyskaniu ani przez spółkę osobową, ani przez tego wspólnika przychodu z tytułu nieodpłatnych świadczeń, bowiem spółka nie jest podatnikiem podatku dochodowego, a wspólnik - w sensie podatkowym - »świadczył samemu sobie«. Nie wyklucza to faktu, że tego rodzaju świadczenie może stanowić przychód u pozostałych wspólników tej spółki".

Jednakże w wyroku z 29 października 2003 r. (SA/Sz 2918/01), dotyczącym spółki cywilnej, Naczelny Sąd Administracyjny zajął jeszcze bardziej restrykcyjne stanowisko – nakazał ustalenie i opodatkowanie przychodu z nieodpłatnych świadczeń także po stronie tego wspólnika, który, będąc właścicielem samochodu, użyczył go spółce cywilnej. Sąd stwierdził, że nieodpłatne korzystanie z samochodu niestanowiącego składnika majątku wspólnego wspólników, lecz odrębną własność jednego z nich - dla osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego (przychodu) - stanowi wspólny przychód wspólników z nieodpłatnych świadczeń, a po uwzględnieniu kosztów jego uzyskania - dochód, który stosownie do udziału podlega opodatkowaniu osobno u każdego ze wspólników.

W zakresie odliczania VAT od paliwa należy wskazać, iż od dnia 22 sierpnia 2005 r. prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu paliwa przysługuje, jeżeli jest to paliwo wykorzystywane do pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony lub do pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, jeżeli spełniają wymagania określone w art. 86 ust. 4 ustawy o VAT, co stwierdza się na podstawie dodatkowego badania technicznego przeprowadzonego przez okręgową stację kontroli pojazdów, potwierdzonego zaświadczeniem wydanym przez tę stację oraz dowodu rejestracyjnego pojazdu, zawierającego właściwą adnotację o spełnieniu tych wymagań (art. 86 ust. 5 ustawy o VAT).

Na własnych stronach internetowych Ministerstwo Finansów stwierdziło, że zakaz odliczania VAT przy zakupie benzyny, oleju napędowego lub gazu nie będzie miał zastosowania (a więc będzie przysługiwało odliczenie VAT) nie tylko do samochodów o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony, ale również o mniejszej masie - wymienionych w znowelizowanym art. 86 ust. 4 ustawy o VAT. Oznacza to zatem, że podatnikowi będzie przysługiwało odliczenie podatku od paliwa wykorzystywanego do pojazdów wymienionych w art. 86 ust. 4. Warto jednak pamiętać, że spełnienie wymagań dla niektórych pojazdów samochodowych wymienionych w ust. 4 art. 86 stwierdza się na podstawie zaświadczenia wydanego przez okręgową stację kontroli pojazdów

Zgodnie z art. 86 ust. 4 ustawy o VAT pojazd samochodowy o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony – aby VAT zawarty w paliwie używanym do jego napędu mógłby być odliczony - musiałby być zakwalifikowany np. do kategorii pojazdów:

• mających jeden rząd siedzeń oddzielony od części ładunkowej trwałą przegrodą, klasyfikowane do podrodzaju: wielozadaniowy, van,

• mających więcej niż jeden rząd siedzeń oddzielonych od części ładunkowej trwałą przegrodą, w których część bagażowa przekracza połowę długości pojazdu,

• z otwartą częścią do przewozu ładunków,

• mających. kabinę kierowcy i nadwozie do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu.

W przypadku innych pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, podatnik w ogóle nie ma możliwości odliczenia VAT z faktury zakupu paliw silnikowych, oleju napędowego czy gazu wykorzystywanych do napędu tych samochodów.

Należy zwrócić uwagę, iż zgodnie z § 9 ust. 5 Rozporządzenia Ministra Finansów z 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług faktury dokumentujące sprzedaż paliw silnikowych benzynowych, oleju napędowego oraz gazu, wlewanych do baku samochodu i innych pojazdów samochodowych, powinny zawierać numer rejestracyjny tego samochodu.