Skarga pauliańska

Odpowiedź prawnika: Skarga pauliańska

Analizując zadane przez Pana pytanie należy w pierwszej kolejności odnieść się do scharakteryzowania pokrótce instytucji skargi pauliańskiej. Zgodnie z art. 527 § 1 k.c., gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Ustawodawca wskazuje przy tym, iż czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności. Ponadto ustanawia szereg domniemań. Jak wynika z art. 527 § 3 k.c., jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Z kolei zgodnie z art. 527 § 4 k.c., jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli korzyść majątkową uzyskał przedsiębiorca pozostający z dłużnikiem w stałych stosunkach gospodarczych, domniemywa się, że było mu wiadome, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Co istotne, zgodnie z art. 528 k.c., jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Zasadniczym skutkiem uznania czynności prawnej dłużnika za bezskuteczną jest to, że wierzyciel może z pierwszeństwem przed wierzycielami osoby trzeciej dochodzić zaspokojenia z przedmiotów majątkowych, które wskutek czynności uznanej za bezskuteczną wyszły z majątku dłużnika albo do niego nie weszły (art. 532 k.c.).

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, iż w podanym przez Pana stanie faktycznym mamy de facto do czynienia z dwiema czynnościami. Pierwszą z nich jest zbycie nieruchomości przez dłużnika na rzecz jego żony, drugą natomiast późniejsze obciążenie nieruchomości hipoteką przez żonę na rzecz banku. W konsekwencji tylko pierwsza z wymienionych czynności (zbycie nieruchomości) może być zaskarżona skargą pauliańską. Tylko bowiem ta czynność została dokonana przez dłużnika. Nie może Pan natomiast zaskarżyć skargą pauliańską czynności żony dłużnika polegającej na ustanowieniu na rzecz banku hipoteki.

Reasumując nawet gdyby udało się Panu skutecznie zaskarżyć skargą pauliańską czynność zbycia nieruchomości, to w dalszym ciągu nieruchomość ta byłaby obciążona hipoteką na rzecz banku. W przypadku zatem ewentualnej egzekucji należność banku zabezpieczona hipoteką byłaby zaspokojona w pierwszej kolejności (zob. art. 1025, 1026 i 1036 § 2 k.p.c.).