Umowa pomiędzy osobami fizycznymi

Odpowiedź prawnika: Umowa pomiędzy osobami fizycznymi

W celu ustalenia zasad opodatkowania określonego zdarzenia gospodarczego (np. zawarcia umowy o dzieło, zlecenia) podatkiem dochodowym od osób fizycznych przede wszystkim konieczne jest zakwalifikowanie przychodu do określonego źródła przychodów.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, do źródeł przychodów zaliczana jest m.in. działalność wykonywana osobiście. Artykuł 13 pkt 8 ustawy stanowi, że przychodami z działalności wykonywanej osobiście są przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od:

• osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej,
• właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora - jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością, z wyjątkiem m.in. przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej.

Jak z powyższego wynika, przepisy ustawy nie przewidują, w ramach działalności wykonywanej osobiście (a poza działalnością gospodarczą), świadczenia usług na rzecz osób indywidualnych nieprowadzących działalności gospodarczej. Świadczenie usług dla tych osób możliwe jest tylko w ramach prowadzonej działalności przez podatnika świadczącego usługi. Tak: Informacja Pierwszego Urzędu Skarbowego Łódź-Bałuty z dnia 12 lipca 2004 r., I USB XVI - 412/1065/2004.

Podsumowując, zgodnie z ugruntowanym poglądem organów podatkowych, co najmniej jedna ze stron umowy o dzieło/zlecenia musi prowadzić działalność gospodarczą (problem był również przedmiotem dyskusji w mediach) – albo zamawiający wykonanie dzieła (i wtedy on jest płatnikiem zaliczki na podatek za wykonawcę dzieła), albo wykonawca dzieła powinien założyć działalność gospodarczą (i wtedy sam opłaca podatek dochodowy). Tym bardziej, jeśli z charakteru działalności ewidentnie wynika, ze świadczący usługi prowadzi działalność gospodarczą (np. sprzedaje urządzenia, zapewnia ich serwis itp.).

Jeżeli dana osoba faktycznie prowadzi niezarejestrowaną działalność gospodarczą, to negatywne konsekwencje w postaci ustalenia przez organy podatkowe zatajenia źródła przychodów (i opodatkowanie ich sankcyjną stawką 75%), czy skutki niepłacenia składek na ubezpieczenia społeczne/zdrowotne, obciążają tę osobę, a nie zamawiającego usługę. Natomiast umowa zlecenia czy o dzieło nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych (jak np. umowa sprzedaży samochodu).