Uprawnienia i obowiązki kuratora spadku

Odpowiedź prawnika: Uprawnienia i obowiązki kuratora spadku

Faktycznie istnieje możliwość ustanowienia kuratora dla spadku tzw. nieobjętego. Warto przy tym przypomnieć, iż spadek uważa się za nie objęty, jeżeli żaden ze spadkobierców nie objął go w posiadanie (zarząd, użytkowanie, przechowanie). Niejasnym z naszego punktu widzenia jest Pana stwierdzenie, iż „zastanawia się Pan nad tym, by zostać kuratorem spadku”. Jest to o tyle niejasne, iż ustanowienie kuratora następuje z urzędu, w ramach ustawowego obowiązku sądu spadku czuwania nad spadkiem nie objętym. Przyjmujemy zatem, iż w powyższej wypowiedzi chodzi o sytuację, w której Pan zastanawia się, czy przyjąć powierzone przez sąd zadanie.

Powołany przez Pana w pytaniu artykuł 667 kodeksu postępowania cywilnego stanowi: „Kurator spadku powinien starać się o wyjaśnienie, kto jest spadkobiercą, i zawiadomić spadkobierców o otwarciu spadku. Kurator spadku zarządza majątkiem spadkowym pod nadzorem sądu spadku. Do sprawowania zarządu stosuje się odpowiednio przepisy o zarządzie w toku egzekucji z nieruchomości”.

Zatem jak wynika wprost z zacytowanego przepisu podstawowym obowiązkiem ustanowionego przez sąd kuratora spadku jest poszukiwanie spadkobierców celem zawiadomienia ich o otwarciu spadku. Na co dzień natomiast kurator zarządza majątkiem spadkowym, pozostając pod nadzorem sądu spadku. Sposób sprawowania zarządu oraz nadzoru sądu regulują stosowane odpowiednio art. 935-941 kodeksu postępowania cywilnego.

Tak więc jako zarządca będzie Pan obowiązany wykonywać czynności potrzebne do prowadzenia prawidłowej gospodarki (pobierać wszelkie pożytki z nieruchomości, spieniężać je w granicach zwykłego zarządu oraz prowadzić sprawy, które przy wykonywaniu takiego zarządu okażą się potrzebne. W sprawach wynikających z zarządu nieruchomością zarządca może pozywać i być pozywany). Jednak proszę równocześnie pamiętać, iż zarządcy wolno zaciągać tylko takie zobowiązania, które mogą być zaspokojone z dochodów z nieruchomości i są gospodarczo uzasadnione. Zatem przyjmuje się, iż prawo zarządcy do wykonywania czynności niezbędnych dla zachowania prawidłowej gospodarki obejmuje zarówno czynności faktyczne (uprawa gruntu, zbieranie plonów itp.), jak i prawne (zawieranie umów, prowadzenie spraw sądowych i inne).

Czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu zarządca może wykonywać tylko za zgodą stron, a w jej braku - za zezwoleniem sądu.

Jeżeli zatem uznać wspomniane przez Pana remonty i naprawy za przejaw prowadzenia prawidłowej gospodarki, to prowadzenie tych remontów oczywiście należeć będzie do zakresu Pana obowiązków.

Z pytania wynika także, iż Pan byłby kolejnym zarządcą (pierwszy to gmina). W związku z tym, iż nadzór nad zarządem sprawuje sąd, to sąd wyznacza gminie (jako aktualnemu zarządcy) oraz w przyszłości Panu (jako przyszłemu zarządcy) terminy składania sprawozdań (w taki sposób, by przynajmniej miało to miejsce raz w roku). Zatem gmina jako zarządca obowiązana jest złożyć końcowe sprawozdanie po ukończeniu zarządu (co dla Pana stanowić będzie punkt wyjściowy). Takie sprawozdanie powinno składać się z dwóch części: sprawozdania z czynności i sprawozdania rachunkowego. W sprawozdaniu z czynności powinien zostać przedstawiony rodzaj podejmowanych czynności, ich szczegółowy opis, wyszczególnienie ich wyników i w miarę potrzeby je uzasadnienie. Natomiast w sprawozdaniu rachunkowym zarządca przedstawia wysokość wpływów pieniężnych i w naturze, z ich udokumentowaniem, oraz wydatki pieniężne i w naturze.

Podsumowując powyższe, z chwilą przyjęcia kurateli względem spadku będzie Pan działał jak zarządca. Jeżeli będzie Pan napotykał na jakiekolwiek trudności w objęciu spadku (możliwości wejścia na nieruchomość, wglądu do akt itp.), nadzorujący Pana sąd będzie mógł Panu pomóc wydając stosowne polecenie komornikowi. Kuratela spowoduje, iż będzie Pan miał prawo i zarazem obowiązek dokonywać wszelkich niezbędnych względem spadku czynności. Całość nadzoruje sąd, zatem gmina nie ma tutaj dowolności w zakresie przekazania Panu wspomnianej nieruchomości. Działać musi pod kierunkiem i zgodnie z postanowieniami sądu. O szczegółach przekazania zdecyduje sąd.