Plan urlopowy i podział urlopu

Odpowiedź prawnika: Plan urlopowy i podział urlopu

Zgodnie z art. 163 par. 1 Kodeksu pracy, urlopy powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów. Plan urlopów ustala pracodawca, biorąc pod uwagę wnioski pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. Planem urlopów nie obejmuje się części urlopu udzielanego pracownikowi na jego żądanie zgodnie z art. 167 z ind. 2 k.p. W par. 2 tego artykułu znajduje się obowiązek podania planu urlopów do wiadomości pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy.

Pracodawca tworząc plan urlopowy, winien porozumieć się z pracownikami. Pracodawca nie jest jednak związany wnioskami pracowników, gdy kolidują one z zapewnieniem normalnego toku pracy. Może ona uzasadniać na przykład udzielenie wszystkim pracownikom urlopów wypoczynkowych jednocześnie (tak Józef Iwulski, Komentarz do Kodeksu pracy, Warszawa 2009 rok). Podobnie wypowiada się Krzysztof Rączka (Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2008 rok): „Mimo że ustawodawca w pierwszej kolejności wskazał na powinność brania pod uwagę wniosków pracowniczych, a dopiero w następnej kolejności, konieczność zapewnienia normalnego toku pracy, to jednak z kolejności tej nie należy wyprowadzać wniosku o nadrzędności potrzeb pracowników nad potrzebami pracodawcy. Powoływany autor wskazuje jednak, że: „W procesie ustanawiania planu urlopów podmiot zatrudniający w pierwszej kolejności powinien zwrócić się do pracowników o wskazanie ich preferencji co do terminów urlopów, a następnie skonfrontować je ze swoimi potrzebami co do zapewnienia normalnego, niezakłóconego toku pracy. Z tego wynika, że plan urlopów w ramach potrzeb pracodawcy powinien uwzględniać preferencje pracowników". Wobec tego należy uznać, że w braku obiektywnych potrzeb zapewnienia prawidłowego toku pracy, pracodawca winien uwzględniać potrzeby (preferencje) pracowników co do terminarzu urlopów. Ostatecznie to jednak pracodawca ustala i dokonuje zmian w planie urlopów. Jeżeli nie spełnia on powyższych warunków, wydaje się, że pozostaje jedynie indywidualne ustalanie terminu jego udzielania.

Należy jednak podkreślić, że pracownicy nie dysponują środkami na wyegzekwowanie udzielenia urlopu bez zgody pracodawcy.

Pracownik, który złożył wniosek o udzielenie urlopu wypoczynkowego nieprzewidzianego w planie urlopów, nie może go bowiem wykorzystać bez wyraźnej akceptacji pracodawcy (wyrok SN z 15 marca 2001 r., I PKN 306/2000, LexPolonica nr 356439, OSNAPiUS 2002, nr 24, poz. 591; zob. A. Dubowik, Zasada udzielania urlopu wypoczynkowego w naturze i plan urlopów, PiZS 2003, nr 5, s. 36). Samowolne udanie się pracownika na urlop może być uznane za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych w rozumieniu art. 52 par. 1 pkt1 (wyrok SN z 17 grudnia 1980 r., I PRN 136/80, LexPolonica nr 318146; zob. J. Iwulski, Kodeks pracy - orzecznictwo, Kraków 1997, s. 599).

W omawianej sprawie wymagana jest zgodność i dobra wola pracowników i pracodawcy, dlatego radzimy dążenie do ugodowego porozumienia w tej kwestii. W ostateczności, działanie pracodawcy, nieuwzględniającego woli pracowników przy ustalaniu zasad udzielania urlopów, można uznać za niezgodne z przepisami Kodeksu pracy i wymagane będzie zawiadomienie o takim fakcie inspekcję pracy. Pamiętać również należy, że nieudzielenie przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika, za które pracodawca ponosi odpowiedzialność i podlega karze grzywny.

Co do drugiego pytania to zgodnie z art. 152 par. 1 k.p., urlop pracownika winien być nieprzerwany. Wyjątek wprowadza art. 162 k.p.m., który stanowi, że: „na wniosek pracownika urlop może być podzielony na części. W takim jednak przypadku co najmniej jedna część wypoczynku powinna trwać nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych". W związku z powyższym podzielenie urlopu może mieć miejsce jedynie na wniosek pracownika. Jeżeli takie postanowienia znajdą się w planie urlopowym, również wymagają one zgody pracownika. W innym przypadku należy uznać je za niewiążące.