Ustalenie kręgu spadkobierców

Odpowiedź prawnika: Ustalenie kręgu spadkobierców

Zakładamy, że pytanie dotyczy dziedziczenia ustawowego, a więc nie był sporządzany testament. Nie ma prawnego ograniczenia co do liczby pokoleń dziedziczących w linii prostej po danym spadkobiercy, ograniczenie to wynika z powodów biologicznych. Po zmarłym dziedziczą bowiem osoby żyjące w chwili jego śmierci i to one będą wpisane do postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, nawet jeżeli w chwili przeprowadzania postępowania nie żyją. Zatem, jeżeli w chwili śmierci dziadka nie żyła jego żona, a żyły wszystkie dzieci, to one będą spadkobiercami dziadka i oni będą wskazani w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku. W takiej sytuacji, np. wnuk, czy prawnuk wykaże swoje uprawnienia wobec osób trzecich przeprowadzając postępowanie spadkowe po nieżyjącym już ojcu i wskazując, że jest on spadkobiercą spadkobiercy. Od spadkobierców należy odróżnić uczestników postępowania spadkowego (będą to osoby uczestniczące w postępowaniu). Uczestnikami postępowania będą spadkobiercy nie żyjących już dzieci, a jeżeli któreś z wnuków nie żyje, to uczestnikami będą spadkobiercy tego wnuka.

Zatem, istotną rzeczą dla ustalenia spadkobierców jest znajomość i porównanie dat jego śmierci oraz śmierci potencjalnych spadkobierców. Jak już wspominaliśmy, jeżeli w chwili śmierci dziadka nie żyła babcia, to spadkobiercami są żyjący w chwili śmierci synowie. Jeżeli któryś z synów w chwili śmierci dziadka już nie żył, to w jego miejsce wejdą żyjący w chwili śmierci dziadka dzieci syna, i teoretycznie, jeżeli któreś z dzieci syna nie żyło już w chwili śmierci dziadka, to w jego miejsce weszłyby jego dzieci, żyjące w chwili śmierci dziadka.

Dla zilustrowania omawianego problemu, podajemy przykład: jeżeli w chwili śmierci dziadka żyli wszyscy bracia: A, B i C (żona nie żyła) to oni dziedziczyli i oni będą wpisani w postanowieniu spadkowym (w postępowaniu spadkowym jako uczestnicy muszą wystąpić spadkobiercy nie żyjących obecnie braci B i C, nie będą jednak oni wymienieni w postanowieniu spadkowym i tak kolejno, jeżeli któryś ze spadkobierców B lub C nie żyje, to uczestnikami będą spadkobiercy tego zmarłego). Natomiast, jeżeli w chwili śmierci dziadka nie żył już brat B, to w jego miejsce od razu wchodzą jego zstępni (np. dzieci X i Y) i spadkobiercami będą: A, X, Y, C i to oni będą wymienieni w postanowieniu spadkowym (z uczestnikami sprawa wygląda podobnie, jak opisano powyżej).

Zatem, w pierwszej kolejności należy porównać daty śmierci i ustalić krąg spadkobierców. Proszę również zauważyć, że jeżeli w chwili śmierci dziadka żyła jego żona, to i ona będzie spadkobiercą, wymienioną w postanowieniu spadkowym i trzeba również wziąć pod uwagę jej spadkobierców (mogą być oni inni niż po dziadku, jeżeli np. wyszła ona powtórnie za mąż).

Do wniosku należy dołączyć akty stanu cywilnego dla osób będących spadkobiercami oraz uczestnikami postępowania, (jakie to będą konkretnie dokumenty, zależy to od danej konfiguracji), na pewno należy dołączyć akt zgonu dziadka, a wnioskodawca (wnuk) powinien dołączyć dokumenty wskazujące na jego pokrewieństwo w stosunku do dziadka – a więc swój akt urodzenia oraz akt urodzenia ojca. W podobny sposób trzeba będzie wykazać pokrewieństwo pozostałych uczestników oraz spadkobierców. Akty urodzenia będą służyć wykazaniu, że jest się dzieckiem danej osoby, akty małżeństwa, że jest się małżonkiem lub będą poświadczać (najczęściej w przypadku kobiet) zmienione nazwisko. Akty zgonu będą zaś dowodem, że dana osoba nie żyje i wskazywać, kiedy ona zmarła.

Kwestie związane z uzyskiwaniem aktów i miejscem ich przechowywania opisują odpowiedzi: Wydawanie odpisów aktów stanu cywilnego i Właściwość urzędu stanu cywilnego