VAT i PCC od sprzedaży udziałów w spółce z o.o.

Odpowiedź prawnika: VAT i PCC od sprzedaży udziałów w spółce z o.o.

Umowa o zbycie (sprzedaż) udziałów powinna być zawarta w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi (art. 180 Kodeksu spółek handlowych). Zbycie udziału może być uzależnione od zgody spółki albo też w inny sposób ograniczone w jej umowie (art. 182 § 1 Kodeksu spółek handlowych). Jeżeli umowa spółki przykładowo uzależnia zbycie udziału od zgody spółki, to - w braku odmiennych postanowień umowy - zgody udziela zarząd (art. 182 § 3 Kodeksu spółek handlowych) w formie pisemnej. W praktyce jest to częsty sposób zapobiegania przez spółkę przechodzeniu udziałów na osoby trzecie. Skutecznie zawarta między stronami (kupującym i sprzedającym udziały) umowa nie staje się automatycznie skuteczna wobec spółki i osób trzecich. Przejście udziału staje się skuteczne wobec spółki dopiero od chwili, gdy spółka otrzyma od jednego z zainteresowanych, zawiadomienia o tym wraz z dowodem dokonania czynności, czyli umową zbycia (art. 187 § 1 Kodeksu spółek handlowych). Do czasu, gdy spółka "nie dowie się" o dokonanej czynności (nowym nabywcy) - udziałowcem będzie dla niej ta osoba, która figuruje w prowadzonej przez zarząd spółki księdze udziałów, czyli nadal zbywca udziału. Do chwili skutecznego zawiadomienia spółki o zbyciu udziału nabywca nie będzie mógł więc wykonywać żadnych uprawnień związanych z udziałem (np. prawa głosu czy indywidualnej kontroli działalności spółki). Wobec osób trzecich przeniesienie udziału staje się skuteczne z chwilą ujawnienia tego faktu w rejestrze. Dlatego zbycie/nabycie udziałów należy zgłosić do Krajowego Rejestru Sądowego na odpowiednim formularzu i z właściwymi załącznikami.

Stosownie do art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC), podatkowi podlegają między innymi umowy sprzedaży rzeczy i praw majątkowych. Udziały w spółce z o.o. są prawami majątkowymi. Sprzedaż udziałów w sp. z o.o. podlega co do zasady opodatkowaniu stawką 1% (art. 7 ust. 1 pkt 1 lit b ustawy o PCC).

W myśl art. 2 pkt 4 tej ustawy nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub jest z niego zwolniona, z wyjątkiem umów sprzedaży i zamiany zwolnionych z podatku od towarów i usług, których przedmiotem są nieruchomości lub ich części albo prawo użytkowania wieczystego. Oznacza to, że dla wyłączenia obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu konkretnej czynności (sprzedaży udziałów) niezbędne jest, aby czynność taka podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT lub była z niego zwolniona, lub też jedna ze stron była podmiotowo zwolniona od VAT.

Art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług (VAT) stanowi, że opodatkowaniu podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. W myśl art. 8 ust. 1 świadczeniem usług dla potrzeb ustawy jest każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7. Stosownie do powyższego należy stwierdzić, iż obrót prawami majątkowymi kwalifikowany jest jako usługa finansowa podlegająca przepisom ustawy o VAT.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku od towarów i usług usługi wymienione w załączniku nr 4 do ustawy. W powołanym wyżej załączniku w poz. 3 wymienione są usługi pośrednictwa finansowego z wyłączeniem określonych usług. Jeżeli zakup i sprzedaż akcji, udziałów, obligacji i innych papierów wartościowych przez ich sprzedawcę mieści się w zakresie czynności pośrednictwa finansowego i nie mają do niej zastosowania wyłączenia wymienione w poz. 3 załącznika nr 4 do ustawy, to opisana czynność jest zwolniona z podatku od towarów i usług, a zgodnie z art. 2 pkt 4 ww. ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlega temu podatkowi (tak: Informacja Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z dnia 28 września 2004 r., 1MUS-1471/DC/436/10/04/HB).