Wniosek o rozszerzenie klauzuli wykonalności

Odpowiedź prawnika: Wniosek o rozszerzenie klauzuli wykonalności

Przesłanki nadania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika reguluje art. 787 k.p.c. Przepis ten uległ istotnej zmianie dniem 20 stycznia 2005 roku, niemniej zgodnie z treścią przepisów intertemporalnych, do zobowiązań powstałych przed datą wejścia w życie nowelizacji stosuje się dotychczasowe brzmienie przepisu.

Klauzula wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika - zgodnie z poprzednim brzmieniem art. 787 par. 1 k.pc. - może zostać nadana, gdy:

• dłużnikiem jest tylko jeden z małżonków,

• małżeństwo nie ustało,

• wierzytelność dotyczyła również majątku wspólnego małżonków - wierzytelności dotyczące tylko majątku odrębnego dłużnika podlegają zaspokojeniu z tegoż majątku oraz pobranego przez niego wynagrodzenia za pracę lub dochodów uzyskanych z prowadzenia przez niego innej działalności zarobkowej oraz z korzyści uzyskanych z jego praw autorskich i praw pokrewnych, praw własności przemysłowej oraz innych praw twórcy (art. 776(1) k.p.c.),

• w przypadku czynności przekraczających zwykły zarząd majątkiem wspólnym (np. pożyczka znacznej kwoty pieniędzy dotycząca zakupu przedmiotów wspólnego użytku/zaspokajania potrzeb rodziny, itp.), małżonek dłużnika wyraził na nią zgodę,

• w chwili zaciągania zobowiązania oraz nadawania klauzuli istnieje między małżonkami wspólność majątkowa (post. SN z 8.6.1967 r., I CZ 18/67, OSP 1968, poz. 58; post. SN z 3.10.1973 r., I PZ 59/73, OSP 1975, poz. 35; post. SN z 26.6.1974 r., III CRN 127/74, OSN 1975, poz. 67).

Ostatni warunek nie dotyczy wszakże sytuacji, gdy małżonkowie w drodze umowy wyłączyli wspólność majątkową, a zawarcie tej umowy oraz jej rodzaj nie były wierzycielom znane (art. 47 § 1 k.r.o.). W takim wypadku umowa o wyłączeniu wspólności ustawowej jest w stosunku do wierzyciela bezskuteczna, a małżonków należy traktować tak, jak gdyby obowiązywał ich ustrój ustawowy ze wszystkimi tego konsekwencjami (Marciniak [w:] K. Piasecki [red.], Kodeks Postępowania Cywilnego. Komentarz, Warszawa 2006, komentarz do art. 787, 787(2); uchw. SN z 30.4.1980 r., III CZP 18/80, OSN 1980, poz. 140 z aprobującymi glosami A.

Dyoniaka, OSP 1981, Nr 5, s. 197 i nast. i Z. Świebody , NP 1981, Nr 10-12, s. 219 i nast.). Nie stanowi przeszkody do nadania tytułowi egzekucyjnemu, wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim, klauzuli wykonalności także przeciwko jej małżonkowi, z ograniczeniem jednak jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową (art. 787 k.p.c.), okoliczność, że po powstaniu wierzytelności małżonkowie umownie wyłączyli wspólność ustawową. Otrzymanie przez wierzyciela wiadomości o zawarciu umowy majątkowej i jej rodzaju umożliwia małżonkom skuteczne powoływanie się względem wierzyciela na wyłączenie tą umową wspólności ustawowej (art. 47 § 2 k.r.o.) tylko wtedy, gdy otrzyma on taką wiadomość przed powstaniem wierzytelności (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 3 kwietnia 1980 r., III CZP 13/80, OSNCP 1980, nr 7-8, poz. 140).

Omawiany przepis nie będzie miał natomiast zastosowania, gdy wspólność majątkowa małżeńska ustała z innych przyczyn, niż zawarcie umowy małżeńskiej, np. w skutek orzeczenia separacji.

Reasumując, we wniosku o nadanie klauzuli wykonalności należy wykazać ww. przesłanki jej nadania. Odnośnie wspólności majątkowej małżeńskiej należy wskazać, iż istniała ona w chwili zaciągania zobowiązania oraz, iż została zniesiona poprzez umowę między małżonkami.

Podczas postępowania o nadanie klauzuli wykonalności sąd obligatoryjnie wysłucha małżonka dłużnika. Małżonek może bronić się wskazując, iż wierzytelność powstała przed zawarciem związku małżeńskiego, bądź dotyczy wyłącznie majątku odrębnego (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 6 września 1978 r., IV CR 258/78, Lex Polonica; postanowienie z dnia 2 grudnia 1970 r., II CZ 122/70, Lex Polonica), czy też nie wyraził zgody na dokonanie przez dłużnika czynności prawnej przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem objętym wspólnością ustawową (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 1996 r., III CZP 198/95, Glosa 1996 r., nr 5 str. 30).