Wpis hipoteki na udziale współmałżonki zmarłego

Odpowiedź prawnika: Wpis hipoteki na udziale współmałżonki zmarłego

Po zniesieniu wspólności majątkowej małżeńskiej (także wskutek śmierci jednego z małżonków) powstaje współwłasność w częściach ułamkowych, jednak nietypowa. Uzyskany przez każdego z małżonków udział jest udziałem w masie majątkowej i udziałem w wielu składnikach majątkowych. Do majątku małżonków po ustaniu wspólności, a przed działem stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące majątku spadkowego, w tym przepis art. 1036 kc. Zgodnie z nim małżonek może za zgodą drugiego małżonka rozporządzać udziałem w przedmiocie należącym do spadku. W braku zgody rozporządzenie jest bezskuteczne o tyle, o ile naruszałoby uprawnienia przysługujące temu spadkobiercy na podstawie przepisów o dziale spadku. Pojawia się więc pytanie, czy w przedstawionej sytuacji do wpisu hipoteki przymusowej na udziale w nieruchomości małżonków jest potrzebna zgoda drugiego z małżonków. Powołany  przepis mówi dokonaniu rozporządzenia przez małżonka, czyli o czynności prawnej, której celem i bezpośrednim skutkiem jest przeniesienie, obciążenia albo zniesienie prawa majątkowego. Można by go więc zastosować w przypadku obciążenia np. hipoteką umowną udziału w nieruchomości, ale nie w przypadku hipoteki przymusowej. Dlatego należy uznać, że możliwe jest wpisanie hipoteki przymusowej na udziale jeszcze przed dokonaniem podziału majątku wspólnego. Jednakże nie będzie to możliwe dopóty, dopóki nie zostanie stwierdzony rzeczywisty stan prawny nieruchomości w księdze wieczystej. Konieczne jest więc dokonanie wpisu do kw, stwierdzającego, że nieruchomość jest przedmiotem współwłasności w częściach ułamkowych.