Wspólna opieka nad starszym rodzicem

Odpowiedź prawnika: Wspólna opieka nad starszym rodzicem

Zgodnie z art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Stosunek alimentacyjny jako rodzaj stosunku cywilnoprawnego tworzy ścisłą zależność dwóch podmiotów, z których jeden ma prawo domagania się dostarczania mu środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania, drugi natomiast obowiązany jest żądanie to zaspokoić. „Dostarczanie środków utrzymania" - to w powszechnym rozumieniu tego wyrażenia zaspokajanie normalnych, bieżących potrzeb uprawnionego w postaci: pożywienia, ubrania, mieszkania, opału, niezbędnych przedmiotów umożliwiających przebywanie w środowisku i w rodzinie, leków itp. „Dostarczanie środków wychowania" zaś obejmuje powinność starań o zdrowie uprawnionego, o jego rozwój fizyczny i umysłowy, stworzenie możliwości zdobycia wykształcenia, zapewnienie dostępu do dóbr kultury. Sąd Najwyższy, analizując sposoby zaspokajania potrzeb uprawnionego, w uzasadnieniu tezy VI uchwały z 1987 r. w sprawach alimentacyjnych wskazał na modelową postać świadczenia alimentacyjnego w naturze. Odnosi się ona, zdaniem Sądu Najwyższego, do członków najbliższej rodziny, np. współmałżonka i pozostających we wspólności dzieci, i polega także na osobistych staraniach przy ich wychowywaniu oraz zapewnieniu mieszkania, albo też przy świadczeniach alimentacyjnych, gdzie - oprócz środków utrzymania - istnieje konieczność zapewnienia opieki, np. starszym, chorym rodzicom, rodzeństwu czy też innym uprawnionym do alimentacji krewnym. W związku z tym należy jednoznacznie uznać że troska o chorą matkę obciąża jej najbliższych krewnych a więc dzieci.

Zakres obowiązku alimentacyjnego wyznacza art. 135 par. 1 k.r. i o., który stanowi, że: „zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego". Zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego nie należy kojarzyć z wysokością faktycznych zarobków, bądź też czystego dochodu z majątku (tak: Tadeusz Domińczyk, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2009 rok). W ocenie zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego mieszczą się także te niewykorzystane, jeżeli tylko są realne, a potrzebom uprawnionych zobowiązany nie jest w stanie sprostać posiadanymi środkami. W związku z tym należy uznać, że obowiązek alimentacyjny nie obciąża automatycznie wszystkich krewnych w linii prostej w równym stopniu (w opisanym wypadku dzieci uprawnionego do alimentów), gdyż przesądzają o tym możliwości zarobkowe i majątkowe konkretnego zobowiązanego. Może więc zdarzyć się, że niektórych krewnych w linii prostej obowiązek alimentacyjny obciążać będzie w większym stopniu od innych. Kwestia ta winna być wyjaśniona pomiędzy samymi zobowiązanymi a w razie sporu należy oddać sprawę sądowi, który określi zakres obowiązku alimentacyjnego w stosunku do poszczególnych osób biorąc pod uwagę ich możliwości.

Dla uzupełnienia warto wskazać, że alimentacja w rozumieniu art. 128 k.r.o. polega na dostarczaniu środków utrzymania i wychowania w postaci świadczenia pieniężnego albo w naturze, przy czym do uprawnionego należy wybór, która z tych form będzie właściwa, jeżeli oczywiście zobowiązany taką przemienną możliwość prezentuje. Możliwe jest również określenie obowiązku świadczenia zarówno w pieniądzu, jak i w naturze.