Wymuszenie spłaty długu

5.12.2006

Pytanie klienta:

""Znajomy został podejrzanym o dokonanie przestępstwa z art. 191 par. 2 kk. Przedstawiono mu zarzut rozsyłania do różnych adresatów, w krótkich odstępach czasu pism zawierających treści uwłaczające godności rzekomego pokrzywdzonego, celem wymuszenia zwrotu wierzytelności. To uwłaczanie (według policji i prokuratora) czci polegało na tym, że znajomy ów pisał w rozsyłanych pismach, iż ten rzekomo pokrzywdzony to oszust i ostrzegał przed pożyczaniem mu pieniędzy, kredytowaniem go, etc. Ja uważam, że ten mój znajomy pisał w tych pismach najszczerszą prawdę, czyli piętnował dłużnika, który faktycznie jest oszustem i nie byłoby problemów z udowodnieniem tego, że faktycznie jest on oszustem - zaciągnął zobowiązanie (pożyczkę) ze z góry powziętym zamiarem niezwrócenia jej. Tymczasem mojemu znajomemu nie tylko przedstawiono wspomniany zarzut, ale jednocześnie policjant postawił mu taką oto propozycję, że jeżeli zgodzi się na karę, którą proponuje prokurator (czyli dwa lata pozbawienia wolności w zawieszeniu i jakaś grzywna), to sprawa zostanie zakończona. Czy mój znajomy będzie miał możliwość udowodnienia, że zarzut jest bezpodstawny poprzez udowodnienie przed sądem, że ów rzekomo pokrzywdzony dłużnik, to faktycznie oszust i w ten sposób oczyszczenia się z zarzutu "uwłaczania czci". Ja znam sprawę i według mnie udowodnienie, że to oszust, jest bardzo łatwe. Czy prokurator nie pospieszył się z propozycją dobrowolnego poddania się karze (chyba tak to się nazywa?) w takiej sytuacji? Policjant przesłuchujący znajomego podobno kilka razy zwracał uwagę znajomemu, że nie ma on informacji o karalności tego rzekomego pokrzywdzonego, więc nie powinien tak pisać. Ja jednak wiem, że np. w przypadku spraw z art. 212 kk oskarżony zostanie uniewinniony, jeżeli wykaże, iż zarzut, który czynił publicznie jest prawdziwy, nawet jeżeli rzekomy pokrzywdzony nie został do tej pory na podstawie tegoż zarzutu skazany. Czy aby i w omawianym przypadku mojemu znajomemu nie przysługuje prawo do oczyszczenia się z zarzutów poprzez udowodnienie, że nazywał oszustem rzeczywistego oszusta? A poza tym, czy jest to właściwa klasyfikacja prawna - zarzut gróźb bezprawnych, kiedy to podejrzany znajomy nie groził rozsyłaniem tamtemu wiadomych pism tylko od razu zaczął je rozsyłać? Gdzie tu groźba?""

Odpowiedź prawnika:

Zgodnie z art. 191 § 1 kodeksu karnego kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Zgodnie z § 2 tego artykułu, jeżeli sprawca działa w sposób określony w § 1 w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. 

W przedstawionej sytuacji prokurator zakwalifikował zachowanie znajomego jako podjęte w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności, skoro podejrzany jest wierzycielem pokrzywdzonego. Bardziej problematyczną kwestią jest rozstrzygnięcie czy zmuszanie do zwrotu wierzytelności miało miejsce za pomocą przemocy lub bezprawnej groźby.

Przemocą jest działanie sprawcy ingerujące w proces decyzyjny pokrzywdzonego (zmuszanie). Z pewnością nie mamy w tym przypadku do czynienia z przemocą bezpośrednią, lecz pośrednią. Przemocą (pośrednią) może być też oddziaływanie na osobę trzecią, jeśli wpływa to także na pokrzywdzonego. Jako przykład podaje się tu  uprowadzenie pielęgniarki opiekującej się obłożnie chorym (tak K. Daszkiewicz: Przestępstwa popełnione przemocą w świetle przepisów kodeksu karnego z 6 czerwca 1997 r., Pal. 2000, nr 2-3). Jednak bez dokładnego zapoznania się z sytuacją, ocena czy znajomy dopuścił się przemocy pośredniej jest niemożliwa. Być może informacje były rozsyłane przez znajomego np. do banków, przez co pokrzywdzony był ograniczony w swoich działaniach, co mogło wpłynąć na jego decyzję co do spłaty wierzytelności. Trudno zupełnie wykluczyć taka kwalifikację czynu.  

Z kolei groźbą bezprawną byłoby zachowanie polegające na zagrożeniu pokrzywdzonemu naruszeniem jego dóbr poprzez zniesławienie. Rzeczywiście trudno w opisie sytuacji znaleźć element groźby, nie znając jednak całej sytuacji, nie można i tego wykluczyć.  

Bardziej prawdopodobne jednak wydaje się zakwalifikowanie działania Pana znajomego jako przymusu pośredniego.  

Nie byłoby naruszeniem, prawa, gdyby wierzyciel wezwał dłużnika do zapłaty z jednoczesnym zagrożeniem, iż w jej braku skierowana zostanie sprawa na drogę postępowania cywilnego i karnego, jeśli to ostatnie jest uzasadnione.  

Jeśli zakwalifikować działania podejrzanego jako przemoc to naszym zdaniem nie ma znaczenia, czy wierzyciel popełnił przestępstwo z art. 212 czy nie.

Zespół prawników
e-prawnik.pl -

Powiązane artykuły

Uznanie długu przez dłużnika

W doktrynie polskiego prawa cywilnego i orzecznictwie sądowym utrwalił się podział oświadczeń w przedmiocie uznania długu na właściwe i niewłaściwe uznanie długu. Dowiedz się, na czym polega (...)

Egzekucja z Nieruchomości 2025 - Kiedy Komornik Może Zająć Nieruchomość?

Kompleksowy przewodnik po egzekucji z nieruchomości w 2025 roku. Dowiedz się kiedy komornik może zająć nieruchomość, jak przebiega proces i jakie są nowe możliwości licytacji elektronicznej.

Przewłaszczenie na zabezpieczenie jako sposób zabezpieczenia wierzytelności

Przewłaszczenie na zabezpieczenie mimo pozorów, które wynikają z nazewnictwa jest instytucją dość prostą w swej konstrukcji. Polega na tym, że osoba, która domaga się udzielenia kredytu przez (...)

Zarachowanie zapłaty - jak zaliczyć wpłatę dłużnika, która nie starcza na pokrycie wszystkich długów?

Gdy dłużnik ma kilka zobowiązań wobec tego samego wierzyciela, istotną kwestią jest okoliczność, na który z długów zaliczyć dokonaną przez dłużnika wpłatę (np. ratę), która nie wystarcza (...)

Pożyczka dla mikroprzedsiębiorców w ramach tarczy antykryzysowej

Pożyczka dla mikroprzedsiębiorców ma umożliwiać pokrycie bieżących kosztów prowadzenia działalności gospodarczej, np. podatków, składek czy kosztów wynajmu lokalu.

Poręczenie jako sposób zabezpieczenia wierzytelności

W umowie poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał (np. Kowalski powinien oddać Nowakowi 1000zł, poręczyciel (...)

Umowny dział spadku - kompletny poradnik prawny 2025

Kompleksowy poradnik po umownym dziale spadku w 2025 roku. Dowiedz się kiedy możesz dokonać podziału spadku, jakie są wymagania formalne i jak zalicza się darowizny na schedę spadkową.

Na czym polega instytucja odnowienia długu ? czyli jak odzyskać swoje pieniądze?

W wypadku odnowienia, zwanego też nowacją, dochodzi do wygaśnięcia dotychczasowego zobowiązania. W wyniku odnowienia powstaje zarazem nowe zobowiązanie do spełnienia świadczenia w przyszłości. (...)

Kiedy należności sądowe mogą zostać umorzone, rozłożone na raty czy odroczone?

Zapłata należności Skarbu Państwa z tytułu nieuiszczonych kosztów sądowych oraz grzywien orzeczonych w postępowaniu cywilnym może być umorzona, odroczona albo rozłożona na raty, jeżeli natychmiastowe (...)

Kupujemy mieszkanie - u notariusza | Kompletny poradnik

Wszystko co musisz wiedzieć o wizycie u notariusza przy zakupie mieszkania w 2025 roku. Dokumenty, koszty, obowiązki notariusza i najważniejsze zmiany prawne.