Zapłata odsetek wyższych niż maksymalne

Odpowiedź prawnika: Zapłata odsetek wyższych niż maksymalne

W dniu 20 lutego 2006 r. weszła w życie ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw, powszechnie znana jako tzw. ustawa antylichwiarska. Stosownie do zmienionych przepisów maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 4 grudnia 2008 r. w sprawie określenia wysokości odsetek ustawowych, wysokość tych odsetek jest ustalana na 13% w stosunku rocznym.

Art. 359 § 2² kodeksu cywilnego stanowi, że „Jeżeli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne". Oznacza to, że pożyczkodawcy, nawet jeśli udzielił pożyczki lichwiarskiej, należą się odsetki w wysokości nieprzekraczającej czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP. Można domagać się zwrotu odsetek w wysokości przekraczającej odsetki maksymalne na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Jak zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 sierpnia 2007 r. (sygn. V CSK 152/07) „Bezpodstawne wzbogacenie jest samoistnym źródłem zobowiązania. Do zaistnienia tego zobowiązania jest rzeczą obojętną, w jaki sposób i za czyją sprawą ktoś uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby. Dla zastosowania art. 405 kc znaczenie ma istnienie pewnego stanu obiektywnego w postaci wzbogacenia po jednej stronie i zubożenia po drugiej. Między zubożeniem i wzbogaceniem musi zachodzić tego rodzaju zależność, aby można uznać, że są to dwie strony tego samego przesunięcia jakiejś wartości z jednego majątku do drugiego". Przepisy dają prawo do zatrzymania tylko odsetek maksymalnych, nawet jeśli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej będzie wyższa. Pobranie odsetek ponad odsetki maksymalne nie ma podstawy prawnej, zatem można dochodzić ich zwrotu w powołaniu na bezpodstawne wzbogacenie.