Zasada neutralności VAT w VI Dyrektywie

Odpowiedź prawnika: Zasada neutralności VAT w VI Dyrektywie

Zasada neutralności jest podstawową zasadą podatku od towarów i usług (VAT) i doczekała się obszernych opracowań, stąd w celu uzyskania głębszej wiedzy w tym zakresie – szczególnie odnośnie regulacji unijnych – należy sięgnąć do literatury podatkowej (np. K. Sachs (red.), VI Dyrektywa VAT, Warszawa 2003).

Uregu­lowania dotyczące prawa podatnika VAT do odliczenia podatku naliczone­go przy zakupach dokonywanych w ramach działalności gospodarczej zawiera Tytuł XI VI Dyrektywy, obejmujący obszerne artykuły 17 do 20. Na podstawie artykułu 17 zarówno podatnicy posiadający siedzibę w danym Pań­stwie Członkowskim, podatnicy z innych Państw Członkowskich, jak i po­datnicy spoza Wspólnoty zostali uprawnieni do odliczenia od podatku należnego lub zwrotu podatku płaconego przy zakupach dokonywanych na terenie każdego z Państw Członkowskich.

Z nowego orzecznictwa należy przede wszystkim zauważyć wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 czerwca 2004 r. (sygn. FSK 87/04), w którym Sąd stwierdził, iż „Tożsamość konstrukcji polskiego podatku od towarów i usług z konstrukcją podatku od wartości dodanej, przyjęta w ustawodawstwie europejskim, powoduje, że przy ocenie uprawnień podatnika do odliczenia podatku naliczonego możliwe staje się wykorzystanie bogatego orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w tym zakresie. (...) Fundamentalna zasada potrącalności podatku naliczonego powinna być pojmowana możliwie jak najszerzej i znajdować zastosowanie także w odniesieniu do podatku naliczonego przy nabyciu towarów handlowych, dokonanym z zamiarem wykorzystania ich w ramach działalności opodatkowanej również wówczas, gdy towary takie zostaną następnie wniesione aportem do spółki prawa handlowego lub cywilnego.”

Z orzeczeń Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (ETS) można wskazać:

Europejski Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z 1 kwietnia 2004 r. w sprawie C-90/02 - Finanzamt Gummersbach v Gerhard Bockemühl stwierdził, iż: "Osoba będąca odbiorcą usługi, na której z tego tytułu ciąży obowiązek zapłaty podatku zgodnie z art. 21(1) Szóstej Dyrektywy 77/388/EEC z 17.05.1977 r. w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich w zakresie podatków obrotowych (...), nie jest zobowiązana do posiadania faktury wystawionej zgodnie z art. 22(3) tej Dyrektywy, aby mogła skorzystać z prawa do odliczenia podatku naliczonego."

W wyroku z dnia 3 marca 2005 r. w sprawie C-32/03 - I/S Fini H v Skatteministeriet (Dania) ETS orzekł: "Artykuł 4 ust. 1-3 VI Dyrektywy Rady z dnia 17 maja 1977 r. (...) należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej, ale nadal płaci czynsz oraz opłaty związane z pomieszczeniem służącym uprzednio wykonywaniu tej działalności, ponieważ umowa najmu zawiera klauzulę uniemożliwiającą jej wypowiedzenie, jest uważany za podatnika w rozumieniu tego artykułu i może odliczyć podatek VAT naliczony od poniesionych w ten sposób wydatków, o ile istnieje bezpośredni i ścisły związek między dokonanymi płatnościami a działalnością gospodarczą oraz stwierdzony zostanie brak nieuczciwego zamiaru czy nadużycia."

Z orzeczeń Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości – za K. Sachs (red.), VI Dyrektywa VAT, Warszawa 2003 – można też wskazać:

Orzeczenie w sprawie 268/83 pomiędzy D. A. Rompelman i E. A. Rompelman-Van Deelen a Minister van Financien (Holandia) - Z uzasadnienia - System odliczeń ma na celu całkowite uwolnienie podmiotu gospo­darczego od obciążeń z tytułu podatku VAT przypadającego do zapłaty lub zapłaconego w trakcie prowadzonej działalności gospodarczej. Wspólny system podatku VAT gwarantuje w ten sposób, iż wszelka działalność go­spodarcza, niezależnie od jej celu lub rezultatu, jest opodatkowana w spo­sób całkowicie neutralny pod warunkiem, że działalność ta podlega temu podatkowi.

Orzeczenie w sprawie 165/86 pomiędzy Leesportefeuille „Intiem” CV a Staatssecretaris van Financien (Holandia) - Z uzasadnienia - Należy zatem stwierdzić, iż system odliczeń powinien być stosowany w taki sposób, by jego zakres w możliwie największym stopniu odpowiadał działalności gospodarczej podatnika. Jeśli w tej sytuacji artykuł 17(2) VI Dyrektywy ogranicza prawo podatnika do dokonania odliczenia podat­ku VAT od towarów będących przedmiotem dostawy do kwoty podatku przypadającego do zapłaty lub zapłaconego „od towarów (...) dostarczo­nych podatnikowi”, celem tego przepisu nie może być zakwestionowanie prawa do odliczenia podatku VAT zapłaconego od towarów, które, mimo iż były przedmiotem sprzedaży na rzecz podatnika z przeznaczeniem wy­łącznie do użytku w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, zo­stały fizycznie dostarczone pracownikom podatnika.

Orzeczenie w sprawie 50/87 pomiędzy Komisją Europejską a Re­publiką Francuską - System odliczeń podatku naliczonego, którego zasady określone są w artykułach 17-20, ma na celu całkowite uwolnienie podmiotu gospodarczego od obciążeń z tytułu podatku VAT przypadającego do zapłaty lub zapłaco­nego w toku prowadzonej działalności gospodarczej. Ze względu na wpływ na poziom obciążeń podatkowych, jakiekolwiek ograniczenie prawa do od­liczenia przysługującego podatnikowi musi być stosowane w ten sam spo­sób we wszystkich Państwach Członkowskich oraz musi opierać się na ist­nieniu przepisu w prawie wspólnotowym, który ograniczenie takie wprost przewiduje. W przypadku braku takiego przepisu, z prawa do odliczeń na­leży korzystać niezwłocznie w odniesieniu do wszystkich kwot podatku na­liczonego od dostaw towarów i usług.

Orzeczenie w sprawie C-97/90 pomiędzy Hansgeorg Lennartz a Finanzamt Munchen III (Niemcy) - Podatnik, który wykorzystuje towary do celów działalności gospodarczej, uprawniony jest do odliczenia podatku naliczonego przy ich nabyciu, zgod­nie z zasadami określonymi w artykule 17 VI Dyrektywy, nawet jeśli towary te wykorzystywane są w prowadzonej działalności w bardzo niewielkim za­kresie. Przepis lub praktyka administracyjna wprowadzające ogólne ograni­czenie prawa do odliczeń w przypadku ograniczonego, choć faktycznego używania towarów na potrzeby działalności gospodarczej, stanowią odstęp­stwo od artykułu 17 Dyrektywy i obowiązują wyłącznie w sytuacji, w której spełnione są wymogi artykułu 27(1) lub artykułu 27(5) Dyrektywy.