Zastaw skarbowy na wierzytelnościach

Odpowiedź prawnika: Zastaw skarbowy na wierzytelnościach

Skarbowi Państwa i jednostkom samorządu terytorialnego z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w sposób przewidziany w art. 21 par. 1 pkt 2, a także z tytułu zaległości podatkowych stanowiących ich dochód oraz odsetek za zwłokę od tych zaległości przysługuje zastaw skarbowy na wszystkich będących własnością podatnika oraz stanowiących współwłasność łączną podatnika i jego małżonka rzeczach ruchomych oraz zbywalnych prawach majątkowych, jeżeli wartość poszczególnych rzeczy lub praw wynosi w dniu ustanowienia zastawu (tj. w dniu wpisu do rejestru zastawów skarbowych) co najmniej 10 000 zł. Zastawem skarbowym nie mogą być jednak obciążone rzeczy lub prawa majątkowe niepodlegające egzekucji oraz mogące być przedmiotem hipoteki (art. 41 Ordynacji podatkowej).

Zbywalne prawa majątkowe to prawa majątkowe, mające określoną wartość rynkową, mogące być przedmiotem obrotu.

Nie podlegają egzekucji cywilnej (art. 831. § 1 k.p.c.) m.in. wierzytelności przypadające dłużnikowi od państwowych jednostek organizacyjnych (przy czym kasa chorych nie jest państwową jednostką organizacyjną w rozumieniu tego przepisu - Uchwała Sądu Najwyższego - Izba Cywilna, sygn. III CZP 12/2001) z tytułu dostaw, robót lub usług przed ukończeniem dostawy, roboty lub usługi w wysokości nie przekraczającej 75 % każdorazowej wypłaty, chyba że chodzi o wierzytelność pracowników dłużnika z tytułu pracy wykonywanej przy tychże dostawach, robotach lub usługach. W tym też zakresie nie mogą być one przedmiotem zastawu skarbowego. 

Mam wątpliwości, czy w pytaniu rzeczywiście chodziło o NFOZ, czy też może o NFZ.

Narodowy Funduszu Ochrony Zdrowia (NFOZ) to pozarządowa organizacja charytatywna, która realizuje swoją misję od grudnia 1973 roku. W grudniu 1989 roku uzyskał on osobowość prawną w formie stowarzyszenia. Jest zarejestrowany w Krajowym Rejestrze Sądowym. We wrześniu 2004 roku uzyskał status Organizacji Pożytku Publicznego. Nie jest więc państwową jednostką organizacyjną, od której wierzytelności nie mogłyby być w całości przedmiotem zastawu skarbowego.

Natomiast Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) jest państwową jednostką organizacyjną posiadającą osobowość prawną (art. 96 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - Dz.U. 2004 r., Nr 210, poz. 2135). Obowiązuje więc ogranieczenie obciążania zastawem skarbowym wierzytelności od niego.

Ponadto, zastawem skarbowym nie mogą być obciążone wierzytelności już zabezpieczone hipoteką zgodnie z przepisami ustawy o księgach wieczystych i hipotece.

Z przepisu szczególnego, tj. art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. Nr 60, poz. 535), wynika również, że z wyjątkiem sytuacji przewidzianej w ust. 2 tego artykułu, po ogłoszeniu upadłości nie można obciążyć składników masy upadłości, m.in. prawem zastawu skarbowego w celu zabezpieczenia wierzytelności, chociażby powstała ona przed ogłoszeniem upadłości.