Zdolność procesowa i zdolność postulacyjna

Odpowiedź prawnika: Zdolność procesowa i zdolność postulacyjna

Zgodnie z artykułem 65 kodeksu postępowania cywilnego zdolność do czynności procesowych (zdolność procesową) mają osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych, osoby prawne oraz organizacje społeczne dopuszczone do działania na podstawie obowiązujących przepisów, choćby nie posiadały osobowości prawnej. Osoba fizyczna ograniczona w zdolności do czynności prawnych ma zdolność procesową w sprawach wynikających z czynności prawnych, których może dokonywać samodzielnie. Tak więc zdolność procesowa to zdolność podmiotów postępowania do samodzielnego podejmowania czynności procesowych, przewidzianych przez kodeks postępowania cywilnego (zarówno w postępowaniu procesowym, jak i nieprocesowym oraz w innych rodzajach postępowania cywilnego). Chodzi tu - między innymi - o wytaczanie powództwa i zaskarżanie orzeczeń sądowych, składanie wszelkiego rodzaju oświadczeń i wniosków. Zdolność procesowa podmiotów, które nie są osobami fizycznymi jest nierozerwalnie związana z ich zdolnością sądową - mając zdolność sądową, mają równocześnie także procesową. Natomiast zdolność procesowa osób fizycznych uzależniona jest od ich zdolności do czynności prawnych. Pełną zdolność procesową mają osoby fizyczne, jeżeli mają pełną zdolność do czynności prawnych, a więc osoby pełnoletnie i nie ubezwłasnowolnione, a także osoby niepełnoletnie, które zawarły związek małżeński. Ograniczona przysługuje osobom fizycznym, jeżeli mają jedynie częściową zdolność do czynności prawnych, a więc osobom niepełnoletnim między 13 a 18 rokiem życia oraz osobom częściowo ubezwłasnowolnionym, a także osobom, dla których w postępowaniu o ubezwłasnowolnienie został ustanowiony doradca. Osoba fizyczna nie mająca zdolności procesowej może podejmować czynności procesowe tylko przez swego przedstawiciela ustawowego. Zdolność postulacyjna natomiast to termin, którym nie posługują się przepisy, ale sama doktryna i nauka prawa. Jest to zdolność do osobistego, samodzielnego dokonywania czynności procesowych przez dany podmiot. Ograniczenie zdolności postulacyjnej może mieć miejsce wtedy, gdy np. gdy strona nie jest w stanie działać osobiście w procesie z powodu np. ułomności fizycznej, braku znajomości języka polskiego itp. Inna sytuacja, to taka, gdy mamy do czynienia z tzw. przymusem adwokackim. Zdolność postulacyjną miłą będzie zatem adwokat (bądź radca prawny). Posiadanie zdolności postulacyjnej rozstrzyga o skuteczności czynności procesowych dokonanych osobiście albo przez pełnomocnika.