Zaskarżanie orzeczeń

Odpowiedź prawnika: Zaskarżanie orzeczeń

Przepisy procedur cywilnej oraz karnej przewidują drogę odwoławczą od wydanego orzeczenia. Jeśli jednak zostanie ona w pełni wyczerpana przez oddalenie określonego środka odwoławczego, to zasadniczo sprawa jest zamknięta i nie ma już możliwości dochodzenia swoich roszczeń.

W procedurze cywilnej od wydanego przez sąd II instancji prawomocnego orzeczenia można jeszcze wnieść nadzwyczajny środek zaskarżenia w postaci skargi kasacyjnej. Wnoszona jest zasadniczo w terminie 2 miesięcy od doręczenia zaskarżonego orzeczenia. Są jednak sprawy, w których wniesienie skargi kasacyjnej jest niedopuszczalne:
1) w sprawach o prawa majątkowe, gdzie wartość przedmiotu sporu jest niższa niż 50 tys. zł
2) w sprawach gospodarczych, gdzie wartość przedmiotu sporu jest niższa niż 75 tys. zł
3) w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, gdzie wartość przedmiotu sporu jest niższa niż 10 tys. zł (skarga kasacyjna będzie przysługiwać tylko w sprawach o przyznanie i o wstrzymanie emerytury lub renty oraz o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego)
4) w sprawach o rozwód, separację, o alimenty, o czynsz najmu lub dzierżawy oraz o naruszenie posiadania
5) w sprawach dotyczących kar porządkowych, świadectwa pracy i roszczeń z tym związanych oraz o deputaty lub ich ekwiwalent
6) rozpoznanych w postępowaniu uproszczonym (czyli takich, gdzie wartość przedmiotu sporu nie przekracza 10 tys. zł)
7) od wyroku ustalającego nieistnienie małżeństwa lub orzekającego unieważnienie małżeństwa, jeżeli choćby jedna ze stron po uprawomocnieniu się wyroku zawarła związek małżeński

W procedurze karnej od prawomocnego orzeczenia sądu odwoławczego kończącego postępowanie można wnieść kasację do Sądu Najwyższego. Można ją jednak wnosić tylko z powodu rażących uchybień prawa, które mogły mieć istotny wpływ na treść orzeczenia (np. z powodu przyczyn określonych w art. 439 kodeksu postępowania karnego). Termin do wniesienia kasacji wynosi zasadniczo 30 dni od doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem.

W procedurze administracyjnej po wydaniu decyzji przez organ administracji publicznej przysługiwać będzie odwołanie do organu wyższego stopnia. Od jego decyzji można będzie wnosić skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego, a następnie skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Wnoszona jest ona w terminie 30 dni od doręczenia stronie odpisu orzeczenia wraz z uzasadnieniem.

Od ostatecznych orzeczeń Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego nie przysługują już środki odwoławcze.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w art. 79 przewiduje możliwość wniesienia skargi konstytucyjnej do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach strony albo o jej obowiązkach określonych w Konstytucji. Jednak skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu 3 miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Jeśli Trybunał Konstytucyjny orzekłby o niezgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu, na podstawie którego wydano ostateczne rozstrzygnięcie w sprawie, to daje to podstawę do wznowienia postępowania zarówno przed sądami powszechnymi, jak i administracyjnymi. Oczywiście stwierdzenie niekonstytucyjności określonych przepisów nie musi nastąpić tylko w wyniku wniesienia skargi konstytucyjnej.

Ostateczną możliwością skarżenia przewidzianą przez prawo jest wniesienie skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasbourgu. Wnosi ją osoba, która uważa, że stała się ofiarą naruszenia jej praw i wolności określonych w Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, np. naruszenia prawa do rzetelnego procesu sądowego. Trybunał może rozpatrywać sprawę dopiero po wyczerpaniu wszystkich środków odwoławczych, przewidzianych prawem wewnętrznym, zgodnie z powszechnie uznanymi zasadami prawa międzynarodowego, i jeśli sprawa została wniesiona w ciągu sześciu miesięcy od daty podjęcia ostatecznej decyzji.