Zniesienie służebności osobistej

Odpowiedź prawnika: Zniesienie służebności osobistej

Z opisu zadanego w pytaniu wynika, że mamy do czynienia ze służebnością osobistą. Przede wszystkim można zauważyć, że służebność może być zniesiona w drodze zrzeczenia się jej przez uprawnionego. Jak rozumiemy możliwość ta jednak nie wchodzi w Państwa przypadku w grę. W takiej sytuacji sposoby wygaśnięcia służebności określone są przez prawo, przy czym do wygaśnięcia służebności w dany sposób konieczne jest spełnienie konkretnych przesłanek.

Zgodnie z art. 297 kc, do służebności osobistych stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych. Odpowiednie stosowanie oznacza, że część tych przepisów stosuje się wprost, inne z modyfikacjami, a część z nich nie znajdzie zastosowania do służebności osobistych. Na gruncie takiej regulacji będą powstawały problemy czy i które dokładnie przepisy będą miały zastosowanie do służebności osobistych.
Pierwszym sposobem wygaśnięcia służebności jest jej niewykonywanie. Zgodnie z art. 293 kc służebność gruntowa wygasa wskutek niewykonywania przez lat dziesięć. Przepis ten znajdzie zastosowanie również do służebności osobistej, co zostało potwierdzone w orzeczeniu SN z dnia 16 kwietnia 1968 r., sygn. akt II Cr 187/68.
Na podstawie omawianego przepisu służebność wygasa z mocy prawa. Jeżeli jednak istnieją wątpliwości co do wygaśnięcia służebności można wystąpić do sądu o ustalenie nieistnienia służebności, przy czym, aby móc wystąpić z takim powództwem należy wykazać istnienie interesu prawnego (z reguły taki interes będzie miał właściciel nieruchomości obciążonej).

Następne możliwość wygaśnięcia służebności gruntowej zostały wskazane w art. 294 i 295 kc. Jak już zostało wskazane powyżej, zastosowanie poniższych przepisów do służebności osobistych może budzić kontrowersje. Zgodnie z poglądem wyrażanym przez S. Rudnickiego: „Wygaśnięcie służebności osobistej może nastąpić na podstawie art. 290 § 2 oraz art. 294 i 295".

Pierwszy ze wskazanych przepisów dotyczy podziału nieruchomości. Zgodnie z tym zapisem, w razie podziału nieruchomości obciążonej służebność utrzymuje się w mocy na częściach utworzonych przez podział; jednakże gdy wykonywanie służebności ogranicza się do jednej lub kilku z nich, właściciele pozostałych części mogą żądać ich zwolnienia od służebności. Natomiast stosownie do art. 294 kc, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem, jeżeli wskutek zmiany stosunków służebność stała się dla niego szczególnie uciążliwa, a nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej. Natomiast w myśl art. 295 kc, jeżeli służebność gruntowa utraciła dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności bez wynagrodzenia. W celu zniesienia tej służebności w tych przypadkach, należy wystąpić do sądu z odpowiednim powództwem, wykazując przesłanki, które uzasadniają zniesienie służebności. Z powództwem tym powinien wystąpić właściciel nieruchomości.

Ponadto, zgodnie z art. 303 kc, jeżeli uprawniony z tytułu służebności osobistej dopuszcza się rażących uchybień przy wykonywaniu swego prawa, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zamiany służebności na rentę. W celu zamiany tej służebności właściciel powinien wystąpić do sądu.