Zwolnienie z kosztów i prawo pomocy przed WSA/NSA

Odpowiedź prawnika: Zwolnienie z kosztów i prawo pomocy przed WSA/NSA

Oddalenie skargi wniesionej do WSA oznacza, że utrzymany w mocy zostaje zaskarżony akt administracyjny lub czynność. Stanowi ono konsekwencję nieuwzględnienia wniosków skarżącego i niestwierdzenia przez wojewódzki sąd administracyjny - niezależnie (w świetle zasady niezwiązania sądu granicami skargi) od wad wskazanych przez skarżącego - innych przyczyn określonych w art. 145 i następnych prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Po drugie wskazujemy, że powoływanie się na uchwałę NSA z 26 listopada 2008 r., sygn. I OPS 6/08 może być niewłaściwe. Teza tej uchwały brzmi: „Przepis art. 161 § 1 pkt 3 z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2002 r. Nr 153 poz. 1270 ze zm.) ma zastosowanie także w przypadku, gdy po wniesieniu skargi na bezczynność organu - w sprawach określonych w art. 3 § 2 pkt 1-4a tej ustawy - organ wyda akt lub dokona czynności z zakresu administracji publicznej dotyczących uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa, co do których pozostawał w bezczynności.” Uchwała miała na celu rozwianie wątpliwości, czy przepis art. 161 § 1 pkt. 3 ppsa może być podstawą umorzenia postępowania, gdy organ pozostawał w bezczynności, a po wniesieniu skargi wydał akt lub dokonał czynności co do której pozostawał w bezczynności. W opisanym przez Pana przypadku organ nie był bezczynny, ale wydał decyzję o odmowie udzielenia informacji publicznej, którą podtrzymało samorządowe kolegium odwoławcze po rozpoznaniu wniesionego odwołania. Uchwała na którą Pan wskazuje dotyczyła więc zupełnie innego stanu faktycznego.

Z art. 243 § 1 ppsa wynika, że prawo pomocy może być przyznane stronie na jej wniosek złożony przed wszczęciem postępowania lub w toku postępowania. Wniosek ten wolny jest od opłat sądowych. W toku postępowania strona może wnieść wniosek w każdym czasie, aż do zakończenia postępowania prawomocnym wyrokiem (Romańska Marta, Knysiak-Molczyk Hanna, Woś Tadeusz (redakcja) Najnowsze wydanie: Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz Warszawa 2011 Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis str. (wydanie IV) ss. 1152). Na tym etapie możliwe jest więc wniesienie wniosku o zwolnienie od kosztów.

Z podanych informacji wynika, że strona chciałaby uzyskać całkowite zwolnienie od kosztów sądowych.

Art. 245. § 1. Prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym.

§ 2. Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.

§ 3. Prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.

§ 4. Częściowe zwolnienie od opłat lub wydatków może polegać na zwolnieniu od poniesienia ułamkowej ich części albo określonej ich kwoty pieniężnej.

To czy faktycznie prawo pomocy zostanie przyznane w tym zakresie zależy od uzasadanienia wniosku.

Art. 246. § 1. Przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje:

1) w zakresie całkowitym - gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania;

2) w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

(…)

W dalszych przepisach ustawodawca precyzuje jak powinien wyglądać wniosek o przyznanie prawa pomocy. Wniosek o przyznanie prawa pomocy powinien zawierać oświadczenie strony obejmujące dokładne dane o stanie majątkowym i dochodach, a jeżeli wniosek składa osoba fizyczna, ponadto dokładne dane o stanie rodzinnym oraz oświadczenie strony o niezatrudnieniu lub niepozostawaniu w innym stosunku prawnym z adwokatem, radcą prawnym, doradcą podatkowym lub rzecznikiem patentowym (art. 252 § 1 ppsa). Wzór wniosku określa Rozporządzenie rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie określenia wzoru i sposobu udostępnienia urzędowego formularza wniosku o przyznanie prawa pomocy w postępowaniu przed sądami administracyjnymi oraz sposobu dokumentowania stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego wnioskodawcy (Dz. U. 2003 r., Nr 227 poz. 2245). Wniosek można też otrzymać w NSA, WSA, urzędzie gminy oraz znaleźć pod adresem: http://www.nsa.gov.pl/index.php/pol/Media/Files/Wniosek-o-przyznanie-prawa-pomocy_osoba-fizyczna-PPF3.

Wniosek o przyznanie prawa pomocy, który nie został złożony na urzędowym formularzu lub którego braków strona nie uzupełniła w zakreślonym terminie, pozostawia się bez rozpoznania.