Odpowiedź prawnika: Odebranie dziecka uprowadzonego za granicę
Sam fakt posiadania przez dziecko obywatelstwa polskiego, podobnie jak stałe zameldowanie na terytorium Polski, nie przesądza o tym, kto decyduje o wyjeździe dziecka za granicę. W pytaniu nie sprecyzowano, któremu z rodziców przysługuje władza rodzicielska. Jeżeli przysługuje ona w opisywanym przypadku zarówno matce, jak i ojcu, na gruncie prawa polskiego zastosowanie ma art. 97 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (k.r.o.), którego §1 stanowi, że każdy z rodziców jest obowiązany i uprawniony do jej wykonywania. O istotnych sprawach dziecka powinni jednak decydować wspólne, zgodnie z art. 97 §2 k.r.o., jednak w przypadku braku porozumienia spór rozstrzygany jest przez sąd opiekuńczy.
Z kontekstu pytania wynika, że pobyt w Polsce jest jedynie tymczasowy, a rodzice stale mieszkają z dzieckiem we Włoszech. W razie pozostania przez matkę w Polsce wraz z dzieckiem może mieć zastosowanie konwencja dotycząca cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, sporządzona w Hadze dnia 25 października 1980 r. (Konwencja). Zarówno Polska, jak i Włochy, są stronami tej konwencji. Ma ona zapewniać powrót dzieci bezprawnie uprowadzonych (wywiezionych bez zgody drugiego rodzica) i przetrzymanych (zatrzymanych za granicą po wyjeździe, na który drugi rodzic się zgodził) do ich krajów, przy czym znajduje zastosowanie jedynie w przypadku, gdy dziecko przetrzymywanie jest w państwie będącym stroną Konwencji. Art. 3 Konwencji definiuje bezprawność uprowadzenie lub zatrzymanie dziecka. Zachodzi ona, gdy:
nastąpiło nastąpiło naruszenie prawa do opieki przyznanego określonej osobie, instytucji lub innej organizacji, wykonywanego wspólnie lub indywidualnie, na mocy ustawodawstwa państwa, w którym dziecko miało miejsce stałego pobytu bezpośrednio przed uprowadzeniem lub zatrzymaniem, oraz
w chwili uprowadzenia lub zatrzymania prawa te były skutecznie wykonywane wspólnie lub indywidualnie albo byłyby tak wykonywane, gdyby nie nastąpiło uprowadzenie lub zatrzymanie.
Przez prawo do opieki Konwencja rozumie prawo dotyczące opieki nad osobą dziecka, w szczególności prawo do decydowania o miejscu pobytu dziecka (art. 5 pkt a). Istotny jest też fakt, czy prawa te były skutecznie wykonywane albo mogły być skutecznie wykonywane, gdyby nie nastąpiło uprowadzenie lub zatrzymanie.
Konwencja przyznaje osobie, która utrzymuje, że dziecko zostało uprowadzone, prawo zwrócenia się do organu centralnego miejsca stałego pobytu dziecka, bądź organu centralnego każdego innego Umawiającego się Państwa o pomoc w zapewnieniu powrotu dziecka. Istnieje więc pewne ryzyko, że ojciec mógłby zwrócić się do władz polskich o wydanie stosownego orzeczenia nakazującego wydanie dziecka z uwagi na przetrzymanie dziecka w Polsce przez matkę.
Trzeba jednak zwrócić uwagę na fakt, że dziecko ma tylko 18 miesięcy, a zatem jest tak młode, że dominującą osobą w jego życiu i wychowaniu jest matka. W takiej sytuacji powrotowi dziecka do Włoch może zapobiec postanowienie Konwencji, zgodnie z którym władza państwa wezwanego nie jest obowiązana zarządzić wydania dziecka, jeżeli osoba sprzeciwiająca się wydaniu wykaże, że istnieje poważne ryzyko, że powrót powrót dziecka naraziłby je na szkodę fizyczną lub psychiczną albo w jakikolwiek inny sposób postawiłby je w sytuacji nie do zniesienia (art. 13 ust. 1 lit b Konwencji).
