Odpowiedź prawnika: Pożyczka od stuprocentowego udziałowca
Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit b) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC), podatkowi temu podlegają umowy pożyczki, natomiast zgodnie z lit. k) wskazanego przepisu - podlegają mu umowy spółki (akty założycielskie). Na podstawie art. 1 ust. 2 podatkowi podlegają również zmiany umów wymienionych w pkt 1, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Na podstawie art. 1 ust. 3 pkt 2 ustawy w przypadku umowy spółki za zmianę umowy uważa się przy spółce kapitałowej - wniesienie lub podwyższenie wniesionego do spółki wkładu, którego wartość powoduje podwyższenie kapitału zakładowego, pożyczkę udzieloną spółce przez wspólnika (akcjonariusza) oraz dopłaty.
Zatem pożyczka udzielona spółce przez wspólnika podlega PCC jako zmiana umowy spółki.
Od 1 stycznia 2007 r. uchylone zostały przepisy art. 9 pkt 10 lit g i h, które przewidywały dwa zwolnienia od PCC dla pożyczek (obecnie nie można już korzystać z tych zwolnień):
- na rozpoczęcie lub prowadzenie działalności gospodarczej, pod warunkiem udokumentowania, że pieniądze będące przedmiotem pożyczki zostaną przeznaczone na pokrycie wydatków poniesionych na rozpoczęcie lub prowadzenie działalności gospodarczej w ciągu 12 miesięcy od dnia zawarcia umowy albo wykorzystania w tym okresie rzeczy oznaczonych co do gatunku, stanowiących przedmiot pożyczki,
- przez wspólnika (akcjonariusza) spółce kapitałowej.
Zmiana ta sprowadza się do przesunięcia momentu opodatkowania pożyczki dla spółki kapitałowej, z momentu jej konwersji na kapitał zakładowy, na moment faktycznego jej udzielenia przez akcjonariusza (udziałowca). Zrównano tym samym pożyczki udzielane spółkom kapitałowym przez ich wspólników (akcjonariuszy) z analogicznymi pożyczkami udzielanymi spółkom osobowym (przewidzianymi w art. 1 ust. 3 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych). W związku z powyższą zmianą dodano pożyczki udzielane spółce kapitałowej przez jej akcjonariusza (udziałowca) do katalogu wyłączeń z podstawy opodatkowania. Obecnie więc od podstawy opodatkowania PCC odlicza się m.in. kwoty pożyczek udzielonych spółce kapitałowej przez wspólnika (akcjonariusza) oraz kwoty dopłat w spółce kapitałowej, które były opodatkowane podatkiem od czynności cywilnoprawnych, a następnie zostały przeznaczone na podwyższenie kapitału zakładoweg (art. 6 ust.
9 pkt 6). Zasada ta ma zastosowanie do odliczania od podstawy opodatkowania kwot pożyczek udzielonych spółce przez wspólników (akcjonariuszy) od dnia 1 stycznia 2007 r. (art. 4 ust. 2 ustawy z 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, Dz. U. 2006 r., Nr 222, poz. 1629). Poprzez odstąpienie od opodatkowania podwyższenia kapitału zakładowego, jeżeli jego źródłem są udzielone pożyczki uprzednio opodatkowane podatkiem od czynności cywilnoprawnych, ustawodawca realizuje główne założenia Dyrektywy Rady z dnia 17 lipca 1969 r. dotyczącej podatków pośrednich od gromadzenia kapitału (69/335/EWG), zgodnie z którymi kapitał spółki powinien być opodatkowany w państwach członkowskich jednokrotnie.Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej (art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC). Obowiązek podatkowy ciąży przy umowie pożyczki – na biorącym pożyczkę (art. 4 pkt 7 ustawy o PCC). Podstawę opodatkowania stanowi przy pożyczce udzielonej spółce przez wspólnika lub akcjonariusza – kwota lub wartość pożyczki (art. 6 ust. 1 pkt 8 lit d ustawy o PCC). Stawka podatku wynosi od umowy spółki 0,5% (art. 7 ust. 1 pkt 9 ustawy o PCC).
Podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru (PCC-1), oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika – np. notariusza (art. 10 ust. 1 ustawy o PCC). Organem podatkowym właściwym miejscowo w sprawach podatku od czynności cywilnoprawnych od umowy spółki jest naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na siedzibę spółki (art. 12 ust. 1 ustawy o PCC).
